به گفته «بِرِشت»:
انسان امروز از علم بيزار است؛ زيرا علم بود که فاشيسم را به وجود آورد و به بشريت تحميل کرده و علم بود که براي نخستين بار، مسأله گرسنگي را در سطحي به اين وسعت ـ که از هر سه تن، دو تن در جهان گرسنهاند ـ ايجاد کرد. ۱
علمِ خطرناکتر از جهل!
و بدين سان، علم، همانند جهل، زيانبار، بلکه خطرناکتر از جهل ميگردد و شايستگي نام علم را از دست ميدهد.
آيا فنون دزدي، قتل، فساد و گرسنگي را ميتوان علم ناميد، و آيا علمي جامعه را به فساد و تباهي ميکشد، نور است و راهنما؟! با عنايت به اين تحليل، ميتوان به عمق سخني که از پيامبر خدا صلي الله عليه و آله نقل شده، رسيده که فرمود:
إنَّ من العلم جهلاً؛۲
برخي از دانشها ناداني است.
در نگاه ابتدايي، اين سخن، ابهامآميز و شايد نقيضگويي است که چگونه برخي از علوم، شايستگي نام جهل دارند، اما با اندکي تأمّل روشن ميشود که سخني نغز و پرمغز است؛ زيرا هنگامي که دانش براي انسان سودي نداشته باشد، تفاوتي با جهل ندارد؛ چنان که در روايتي از امير سخن امام علي عليه السلام آمده است:
لا تجعلوا علمکم جهلاً؛۳
دانش خود را به ناداني تبديل نکنيد.
يعني کاري نکنيد که علم شا با جهل مساوي شود و نتوانيد از آن بهرهمند شويد.
بلکه گاه، علم از جهل زيانبارتر و خطرناکتر ميگردد، و موجب هلاکت عالم ميشود. در روايتي از امام علي آمده است:
ربّ عالم قتله جهله، و علمه معه لا ينفعه؛۴
چه بسا عالم که جهل او موجب هلاکتش شده و علم همراه او برايش سودمند نيست!
آري! سرنوشت تأسفبار عالمي که از جهل هلاک ميشود، همانند کسي که در کنار چشمه آب از تشنگي ميميرد، بسيار شگفتانگيز است!
عمار ياسر ميگويد:
1.تاريخ و شناخت اديان، ص۳۴.
2.بحار الأنوار، ج۹، ص۲۱۸، ح۳۹.
3.نهج البلاغه، حکمت ۲۷۴.
4.همان، حکمت ۱۰۷.