وَ اشْكُرُوا لِي وَ لَا تَكْفُرُونِ 1 ، وَ قُلْتَ لئن شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّکُمْ، وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ. 2 وَ قُلْتَ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ، إِنَّ الَّذِينَ يسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ 3 . 4
در اين عبارت کوتاه، امام سه آيه از قرآن را در کلام خويش تضمين کرده و پس از آن، در عبارتي کوتاه تفسيري از آيه 60 سوره غافر را ارائه نموده است:
فَسَمَّيتَ دُعَاءَكَ عِبَادَةً، وَ تَرْكَهُ اسْتِكْبَاراً، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَي تََرْکِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ. 5
رابطه‌اي که امام ميان دعا و عبادت برقرار کرده، با تأمل در آيه و ارتباط هر قسمت با قسمت پيشين نمايان مي‌شود؛ به گونه‌اي که امام «إِنَّ الَّذِينَ يسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي» را با «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» پيوند زده و واژه شناخته شده دعا را به عبادت تفسير کرده است. دقت در اين روش، لايه‌هاي علمي تفسير قرآن به قرآن را پربارتر خواهد کرد.
امام در برخي از دعاهاي صحيفه، آيه‌اي از قرآن را در کلام دعايي خويش آورده است، بدون آن که با واژگاني مانند «قلت» بدان تصريح کند؛ براي نمونه:
وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِراً لِيبْتَغُوا فِيهِ مِنْ فَضْلِهِ، وَ لِيتَسَبَّبُوا إِلَي رِزْقِهِ، وَ يسْرَحُوا فِي أَرْضِهِ، طَلَباً لِمَا فِيهِ نَيلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْياهُمْ، وَ دَرَكُ الآْجِلِ فِي أُخْرَاهُمْ بِكُلِّ ذَلِكَ يصْلِحُ شَأْنَهُمْ، وَ يبْلُو أَخْبَارَهُمْ، وَ ينْظُرُ كَيفَ هُمْ فِي أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ، وَ مَنَازِلِ فُرُوضِهِ، وَ مَوَاقِعِ أَحْكَامِهِ، لِيجْزِي الَّذِينَ أَسَاؤُوا بِمَا عَمِلُوا، وَ يجْزِي الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَي. 67
آيه‌اي که امام در دعا تضمين کرده است چنين است:
وَ للهِ مَا في السَّمَاوَاتِ وَ مَا في الْأَرْضِ لِيجْزِي الَّذِينَ أَسَاؤُوا بِمَا عَمِلُواْ وَ يجَزِي الَّذِينَ أَحْسَنُواْ بِالحُسْني. 8
در اين آيه هر چه را در آسمان‌ها و زمين است، از آن خداوند مي‌داند. امام در دعاي خود به قسمتي از خلقت خداوند ـ که همان آفرينش روشنايي روز باشد ـ اشاره مي‌کند و تمام سعي و تلاش آدمي را صحنه آزمون الهي مي‌شناساند. در پي روزي رفتن، به سير و سفر پرداختن، مراقبت از اوقات، اعمال و احکام واجب نمودن همگي براي رسيدن به پاداشي است که خداوند وعده داده است و بي‌اعتنايي به آنها کيفر الهي را فراهم مي‌آورد.
در هيجده دعاي صحيفه سجاديه، سي عبارت 9 وجود دارد که آيه قرآن تضمين شده است. اين موارد، عبارت‌هايي است که آيه قرآن، بدون فزوني و يا کاستي در آنها آمده است و چنانچه در ميان آيه‌اي
1.سوره بقره، آيه ۱۵۲ : فَاذْكُرُوني أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُواْ لي وَ لَا تَكْفُرُون .
2.سوره ابراهيم، آيه ۷ : وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئنِ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئنِ كَفَرْتمُ ْ إِنَّ عَذَابي لَشَدِيد.
3.سوره غافر، آيه ۶۰ : وَ قَالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكمُ ْ إِنَّ الَّذِينَ يسْتَكْبرُِونَ عَنْ عِبَادَتي سَيدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِين .
4.الصحيفة السجادية، دعاي۴۵.
5.همان.
6.سوره نجم، آيه ۳۱.
7.الصحيفة السجادية، دعاي ۶.
8.با اندکي تسامح در تلميح و تضمين تا ۳۴ آيه هم مي‌توان شمارش کرد.
