21
فرهنگ نامه ادب

۹.امام على عليه السلام :بدزبان را ادب نيست. ۱

۱۰.امام زين العابدين عليه السلام ـ در رسالة الحقوق ـ :حقّ زبان ، اين است كه آن را با پرهيز از ناسزاگويى ، بزرگ بدارى ، و به سخنِ خوب عادتش دهى ، و آن را به ادب وادارى. ۲

۱۱.مصباح الشريعة ـ در سخنى كه به امام صادق عليه السلام نسبتش داده است ـ :در راه ، با مردم زياد سخن مگو كه در اين كار بى ادبى است. ۳

د ـ دورى كردن از حركات و رفتارهاى زشت

۱۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در وصف مؤمن ـ :بسيار محتاط است ، كم لغزش است ، حركاتش مؤدّبانه است. ۴

۱۳.امام على عليه السلام ـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ :گرفتگى و افسرده بودن در ميان جمعى شادمان ، سنگينى است ، و شاد بودن در ميان جمعى گرفته ، سبك مغزى است . ۵

۱۴.امام عسكرى عليه السلام :شادى نمودن در نزد غمْ زده ، از ادب به دور است. ۶

ه ـ انجام دادن آنچه از آن گريزى نيست

۱۵.امام على عليه السلام :در كمال مروّت [و شخصيتِ] آدمى ، همين بس كه آنچه را زيبنده او نيست ، ترك گويد . و در كمال حياى او ، همين بس كه با هيچ كس برخوردى كه خوشايندِ او نيست ، نكند . و در كمال خِرد او ، همين

1.. غرر الحكم: ح ۱۰۵۹۶ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۵۳۳ ح ۹۷۴۳ .

2.. تحف العقول: ص ۲۵۶ ح ۳ ، مشكاة الأنوار : ص ۳۰۱ ح ۹۳۲ ، روضة الواعظين : ص ۵۱۲ .

3.. مصباح الشريعة: ص ۲۴۷ ، بحار الأنوار : ج ۷۶ ص ۳۰۱ ح ۱.

4.. التمحيص: ص ۷۴ ح ۱۷۱ ، بحار الأنوار : ج ۶۷ ص ۳۱۱ ح ۴۵.

5.. شرح نهج البلاغة : ج ۲۰ ص ۳۴۰ ح ۸۹۶.

6.. تحف العقول: ص ۴۸۹ ، بحار الأنوار : ج ۷۸ ص ۳۷۴ ح ۲۸.


فرهنگ نامه ادب
20

۵.امام على عليه السلام :آنچه كه از ديگران ناخوش مى دارى ، تو را براى ادب كردن خودت كافى است. ۱

۶.مصباح الشريعة :به محمّد بن حنفيه گفته شد : چه كسى تو را ادب كرد؟
گفت : پروردگارم مرا ادب كرد ؛ زيرا آنچه را كه از اهل خِرَد و بينش ، نيكو يافتم ، در آن از ايشان پيروى كردم و به كارش بستم ، و آنچه را كه از نادانان زشت يافتم ، گريزان ، از آن دورى جستم و تركش كردم ، و اين مرا به گنج هاى دانش رسانْد. ۲

ب ـ دورى كردن از نادانى

۷.تنبيه الخواطر :به عيسى عليه السلام گفته شد : چه كسى تو را ادب آموخت؟
فرمود : «كسى مرا ادب نياموخت ؛ بلكه زشتىِ نادانى [و بى ادبى] را ديدم و از آن دورى گزيدم» . ۳

ج ـ دورى كردن از سخنان ناشايست

۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ يك از شما نبايد به مسجد ، «مسجدك» بگويد ؛ زيرا كه مسجد ، خانه خداست و در آن ذكر خدا مى شود . هيچ يك از شما نبايد به مُصحف (قرآن) ، «مصحف كوچك (كتابچه) » بگويد ؛ زيرا كتاب خدا ، باعظمت تر از آن است كه [حتّى نام آن] مُصغّر (كوچك) شود . هيچ يك از شما نبايد بگويد : بنده من و كنيز من ؛ [زيرا ]همه شما (مردان و زنان) بنده و كنيز [خدا] هستيد . و هيچ يك از شما نبايد به مرد بگويد : «مَرْدَك» ، و يا به زن بگويد : «زَنَك». ۴

1.. الكافى : ج ۸ ص ۲۲ ح ۴ ، كنز الفوائد : ج ۱ ص ۹۳ ، تحف العقول: ص ۹۰ .

2.. مصباح الشريعة: ص ۳۳۲ ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۲۶۵ ح ۱۹.

3.. تنبيه الخواطر : ج ۱ ص ۹۶ ، بحار الأنوار : ج ۱۴ ص ۳۲۶ ح ۴۵ ؛ إحياء علوم الدين : ج۳ ص ۱۰۰.

4.. سير أعلام النبلاء : ج ۱۴ ص ۵۴۶ ، الفردوس : ج ۵ ص ۱۲۰ ح ۷۶۷۸؛ الجعفريّات : ص ۲۴۱ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه ادب
    سایر پدیدآورندگان :
    شيخي، حميدرضا؛ مسعودي، عبدالهادي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 32952
صفحه از 83
پرینت  ارسال به