۱۱۱.امام على عليه السلام ـ در يكى از خطبه هايش ـ :بار خدايا! من مى دانم كه دانش [و معرفت ]به كلى [ از ميان مردم] رخت برنمى بندد ، و ريشه هايش قطع نمى شود ، و مى دانم كه تو زمينت را از حجّت خويش بر بندگانت ـ خواه حجّتى آشكار كه از او فرمان برده نمى شود و يا بيمناك و ناشناخته ـ تُهى نمى گردانى تا حجّت هايت باطل نگردد ، و دوستانت پس از آن كه هدايتشان كردى ، گمراه نشوند . اما اينان كجايند و چَندند؟ اينان شمارشان كمترين است؛ اما در نزد خداوندِ بلندْنام ارجمندترين اند . پيرو رهبران دين اند؛ همان پيشوايانِ هدايتگر . متأدّب به آداب ايشان هستند و راه آنان را مى پويند . اين جاست كه دانش [و معرفت ]ايشان را به حقيقت ايمان راه مى برَد ، و در نتيجه ، جان هايشان نداى پيشوايان دانش را لبّيك مى گويد ، و از احاديث و سخنان ايشان ، آنچه را كه بر ديگران سخت و دشوار مى آيد ، نرم و آسان مى يابند ... . ^۱

۱۱۲.امام على عليه السلام ـ در خطبه اى بر منبر كوفه ـ :بار خدايا! تو را حتما حجتّ هايى در روى زمينت هست ، حجّتى پس از حجّتى بر خلقت ، كه مردم را به دينت رهنمون شوند و علم [و معرفتِ] تو را به آنان بياموزند تا مبادا پيروان اولياى تو پراكنده شوند . آن حجّت ، يا آشكار است اما فرمانش برده نمى شود ، و يا پنهان است و انتظارِ [ظهورِ ]او را مى كشند . اگر اين حجّت ها ، در حال صلح ، تنشان از مردم پنهان باشد ، دانش ديرين و منتشر آنان ، از ايشان پنهان نيست ، و آدابشان در دل هاى مؤمنان ، پابرجاست و طبق آن عمل مى كنند. ^۲

۱۰۷.امام على عليه السلام :دنيا ، در حقيقت ، سه روز است : روزى كه به كلّى گذشته است و بازنمى گردد ؛ روزى كه در آن به سر مى برى و بايد غنيمتش بشمارى ؛ و روزى كه نمى دانى چه كسانى اهل آن هستند و شايد تو در آن روز ، [از دنيا ]كوچيده باشى . پس «ديروز» ، حكيمى ادب آموز است و «امروز» ، دوستى بدرودگويان ، و از «فردا» فقط اميدى در دست توست. ^۱

۱۰۸.امام على عليه السلام ـ در ديوان منسوب به ايشان ـ :روزگار ، ادبم آموخت و نوميدى [از مردم] ، بى نيازم ساخت/
و خوراكِ بخور و نمير ، قانعم كرد و شكيبايى ، مرا پَروَرانْد .
تجربه روزگار ، چنان مرا آزموده ساخت كه/
من نهى كردم آن را كه همواره مرا نهى مى كرد . ^۲

3 / 8

تأسّى جستن به نيكان

۱۰۹.امام على عليه السلام ـ در نامه اى به فرزندش حسن عليه السلام ـ :از نيكان پيروى كن ، آداب آنان را سرمشق خود قرار ده ، و به شيوه رفتار ايشان ، رفتار كن. ^۳

۱۱۰.امام على عليه السلام :حكيمانِ روزگاران گذشته مى گفتند : آمد و شد كردن به خانه ها بايد به خاطر ده چيز باشد : .. . دهم : خانه هاى كسانى كه با رفتن به نزد آنها ، سودى حاصل آدمى شود ، و از آنان ادب نيكو آموخته گردد ، و از گفتگو با ايشان ، انس و الفتى پديد آيد. ^۴