7
فرهنگ نامه ادب

درآمد

واژه‏شناسى ادب

ادب ، در اصل به معناى دعوت از مردم براى اجتماع بر «مأدُبه» ، يعنى طعام ، است . تهذيب اللغة اين واژه را چنين معنا كرده است :
اَدْب ، در اصل به معناى دعوت كردن است ، و به قولى ، غذايى كه مردم به آن دعوت مى‏شوند ؛ يعنى هم به معناى «دعوت كردن» و هم به معناى خود «غذا» . و ادبى را كه مردمان اديب فرا مى‏گيرند ، اَدَب گفته‏اند ، چون افرادى را كه ادب فرا مى‏گيرند ، به خوبى‏ها فرا مى‏خوانَد و از زشتى‏ها بازشان مى‏دارد. ۱
و در معجم مقاييس اللغة آمده است :
اَدْب ، گرد آوردن مردم است براى غذايى كه فراهم آورده‏اى ، كه همان مأدَبه و مأدُبه است و آدِب ، دعوت كننده است . اَدَب نيز بر همين قياس است ؛ چون بر نيك بودن آن ، اجماع و اجتماع است . ۲
دو نكته در ريشه لغوى ادب وجود دارد : يكى اجتماع مردم ، و ديگرى شايستگىِ كار . شايد به همين لحاظ ، انجام دادنِ كار به گونه‏اى كه در جامعه نيكو و شايسته شمرده شود ، ادب ناميده شده است . البته در

1.. معجم تهذيب اللغة : ج ۱ ص ۱۳۳ «أدب» .

2.. معجم مقاييس اللغة : ج ۱ ص ۷۴ «أدب» .


فرهنگ نامه ادب
6

كتاب‏هايى مستقل و در اندازه‏هايى كه حمل و مطالعه آن آسان باشد ، در اختيار علاقه‏مندان قرار مى‏گيرند .
گفتنى است كه در اين سلسله آثار ، براى آنچه مربوط به رفتار يا احوال خاص‏است (مانند : ادب ، اذان ، شادى و آرزو) ، نام «فرهنگ‏نامه» و براى آنچه مربوط به گروه‏هاى اجتماعى (مانند : بسيجيان ، جوانان و كودكان) مى‏شود و يا آموزه‏هاى حكيمانه پيشوايان بزرگ اسلام يا حكماى بزرگ الهى (چون لقمان حكيم) را ارائه مى‏نمايد ، نام «حكمت‏نامه» را برگزيديم .
فرهنگ‏نامه ادب ، نخستين كتاب از مجموعه فرهنگ‏نامه‏هايى است كه با هدف تصحيح و تقويت فرهنگ ارزش‏هاى رفتارى ارائه مى‏گردد .
در اين فرهنگ‏نامه ، مسايل مهمى ، مانند : تعريف ادب ، انواع و مراتب ادب ، نقش ادب در زندگى ، خاستگاه‏هاى اَدب ، آموزگاران ادب ، روش اَدب‏آموزى و آفات اَدب آموزى از منظر قرآن و احاديث اسلامى تبيين مى‏گردد .
گفتنى است كه در تهيه و تدوين اين مجموعه ، از همكارى فاضل ارجمند جناب آقاى عبدالهادى مسعودى بهره بردم . از ايشان و ديگر همكارانى كه در «پژوهشكده علوم و معارف حديث» ، در ساماندهى اين اثر سهيم هستند ، بويژه مترجم گرانقدر آن ، جناب آقاى حميد رضا شيخى ـ كه با ترجمه زيبا و دقيق خود ، فهم آيات و روايات اين فرهنگ‏نامه را براى پارسى زبانان ميسّر ساخت ـ صميمانه سپاس‏گزارم واز خداوند منّان ، پاداشى در خور فضل و كرامت خود ، براى آنان مسئلت دارم .
ربّنا! تقبّل منّا؛ إنّك أنت السميع العليم .
محمّد محمدى رى شهرى
12 مهر ماه 1384
29 شعبان 1426

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه ادب
    سایر پدیدآورندگان :
    شيخي، حميدرضا؛ مسعودي، عبدالهادي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 30487
صفحه از 83
پرینت  ارسال به