چهل حدیث از امام علي سلام الله عليه

۱. توبه بعد از گناه

^{الإمام عليّ(ع)} : إن قارَفتَ سَيِّئَةً فَعَجِّل مَحوَها بِالتَّوبَةِ.

^{امام على(ع)}: اگر به گناهى آلوده شدى، بى درنگ آن را به توبه بشوى.

_{تحف العقول: ص ۸۱، حکمت نامه جوان، ص: ۱۴۶}

۲. اشتغال به عیب خود

^{الإمام عليّ(ع)} : مَن أبصَرَ عَيبَ نَفسِهِ شُغِلَ عن عَيبِ غَيرِهِ.

^{امام على(ع)}: هر که عيب خود را ببيند، از پرداختن به عيب ديگران، باز مى مانَد.

_{تحف العقول: ۸۸، ميزان الحکمه، ج‏۸، ص: ۳۲۲.}

۳. ناامید نکردن گناهکار

^{الإمام عليّ(ع)} : لاتُؤيِس مُذنِباً، فَکم مِن عاکفٍ عَلى ذَنبِهِ خُتِمَ لَهُ بِخَيرٍ.

^{امام على(ع)}: هيچ گنهکارى را نااميد مکن. چه بسيار گناه آلوده اى که عاقبتى نيکو يافته است.

_{بحار الأنوار: ۷۷/ ۲۳۹/ ۱، ميزان الحکمه، ج‏۹، ص: ۵۷۵.}

۴. پرهیز از نیرنگ

^{الإمام عليّ(ع)} : إيّاک والخَديعَةَ فَإنَّها مِن خُلُقِ اللِّئامِ.

^{امام على(ع)}: از نيرنگ بپرهيز، که خوى فرومايگان است.

_{تحف العقول: ص ۹۸.}

۵. عزت مؤمن در گرو...

^{الإمام عليّ(ع)} : عِزُّ المُؤمِنِ غِناهُ عَنِ النّاسِ.

^{امام على(ع)}: عزّت مؤمن، بى نيازى او از مردم است.

_{تحف العقول: ص ۸۸، دانش نامه امام حسين(ع) بر پايه قرآن و حديث، ج‏۲، ص: ۴۰۸}

۶. میانه روی اقتصادی

^{الإمام عليّ(ع)} : ما عالَ امرُؤٌ اقتَصَدَ.

^{امام على(ع)}: مرد ميانه رو، درويش نشود.

_{الخصال: ۶۲۰/ ۱۰، ميزان الحکمه، ج‏۸، ص: ۳۴۷.}

۷. جلب روزی با صدقه

^{الإمام عليّ(ع)} : اِستَنزِلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَةِ.

^{امام على(ع)}: روزى را با صدقه دادن، درخواست کنيد.

_{نهج البلاغة: الحکمة ۱۳۷، ميزان الحکمه، ج‏۴، ص: ۴۴۳.}

۸. اندازه نگه داشتن در دوستی و دشمنی

^{الإمام عليّ(ع)} : أحبِب حَبيبَک هَوناً ما عَسى أن يَعصِيَک يَوماً ما و أبغِض بَغيضَک هَوناً ماعَسى أن يَکونَ حَبيبَک يَوماً ما.

^{امام على(ع)}: دوستت را چندان به اندازه دوست بدار که بسا روزى دشمنت شود، و دشمنت را چنان به قاعده دشمن دار که بسا روزى دوستت شود.

_{نهج البلاغة: الحکمة ۲۶۸، دانش نامه اميرالمومنين(ع)، ج‏۴، ص: ۳۷۸.}

۹. پند گرفتن از سرگذشت دیگران

^{الإمام عليّ(ع)} : اَلسَّعيدُ مَن وُعِظَ بِغَيرِهِ.

^{امام على(ع)}: نيک بخت آن کس است که از سرگذشت ديگرى پند آموزد.

_{الخصال: ۶۲۱/ ۱۰، ميزان الحکمه، ج‏۵، ص: ۲۹۷.}

۱۰. دوری از معرض تهمت

^{الإمام عليّ(ع)} : مَن عَرَّضَ نَفسَهُ لِلتُّهَمَةِ فلايَلومَنَّ مَن أساءَ بِهِ الظَّنَّ.

^{امام على(ع)}: کسى که خود را در معرض تهمت قرار دهد، نبايد بدگمانِ به خويش را سرزنش کند.

_{کنز الفوائد: ۲/ ۱۸۲، ميزان الحکمه، ج‏۶، ص: ۵۷۲.}

۱۱. رفاه زدگی مایه غفلت

^{الإمام عليّ(ع)}: إيّاکم وَالتَّنَعُّمَ وَالتَّلَهِّيَ وَالفاکهاتِ؛ فَإِنَّ في ذلِک غَفلَةً وَاغتِرارا.

^{امام على(ع)}: از نازپروردگى و خوش گذرانى و رفاه زدگى بپرهيزيد؛ زيرا که اينها مايه غفلت و غرورند.

_{کتاب من لا يحضره الفقيه: ج ۱ ص ۵۱۶ ح ۱۴۸۲، دانشنامه قرآن و حديث جلد هفدهم، صفحه: ۳۹۴.}

۱۲. تواضع در برابر ثروتمندان

^{الإمام عليّ(ع)}: مَن أتى غَنِيّا فَتَواضَعَ لَهُ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثا دينِهِ.

^{امام على(ع)}: هر که نزد توانگرى رود و براى ثروتش به او تواضع نمايد، دوْ سومِ دينش از بين رفته است.

_{نهج البلاغة: الحکمة ۲۲۸، دانشنامه قرآن و حديث جلد هفدهم، صفحه: ۴۲۰.}

۱۳. ارکان توبه

^{الإمام عليّ(ع)}: التَّوبَةُ عَلى أربَعِ دَعائِمَ: نَدَمٌ بِالقَلبِ، وَاستِغفارٌ بِاللِّسانِ، وعَمَلٌ بِالجَوارِحِ، وعَزمُ أن لا يَعودَ.

^{امام على(ع)}: توبه، بر چهار ستونْ استوار است: پشيمانى در دل، آمرزش خواهى به زبان، تحقّق بخشيدن [به آن] در عمل، و تصميم گرفتن به تکرار نکردن [گناه.]

_{کشف الغمة: ج ۳ ص ۱۴۱، دانشنامه قرآن و حديث جلد هفدهم، صفحه: ۴۸۰.}

۱۴. گذشت و دادگری

^{الإمام عليّ(ع)}: شَيئانِ لا يوزَنُ ثَوابُهُما: العَفوُ وَالعَدلُ.

^{امام على(ع)}: دو چيز است که پاداش آنها وزن نمى شود: گذشت و دادگرى.

_{غرر الحکم: ح ۵۷۶۹، دانشنامه قرآن و حديث جلد هجدهم، صفحه: ۲۳۸.}

۱۵. احترام به پدر

^{الإمام عليّ(ع)}: راعِ أباک، يَرعاک ابنُک.

^{امام على(ع)}: احترام پدرت را نگه دار تا فرزندت هم احترام تو را نگه دارد.

_{المواعظ العدديّة: ص ۵۶، دانشنامه قرآن و حديث جلد هجدهم، صفحه: ۳۳۲.}

۱۶. شنونده غیبت

^{الإمام عليّ(ع)}: السّامِعُ لِلغيبَةِ کالمُغتابِ.

^{امام على(ع)}: شنونده غيبت، مانند غيبت کننده است.

_{غرر الحکم: ح ۱۱۷۱، دانشنامه قرآن و حديث جلد هجدهم، صفحه: ۳۸۲.}

۱۷. اهمیت ترک گناه با توانایی

^{الإمام عليّ(ع)} : مَا المُجاهِدُ الشَّهيدُ في سَبيلِ اللّهِ بِأَعظَمَ أجرا مِمَّن قَدَرَ فَعَفَّ.

^{امام على(ع)}: کسى که در راه خدا جهاد کند و شهيد شود، اجرش بزرگ تر از کسى نيست که بتواند گناه کند و پاک دامنى ورزد.

_{نهج البلاغة: الحکمة ۴۷۴، دانشنامه قرآن و حديث جلد هجدهم، صفحه: ۴۷۸.}

۱۸. نتیجه کار برای آخرت

^{الإمام عليّ(ع)}: يا أبا ذَرٍّ، مَن عَمِلَ لاِخِرَتِهِ کفاهُ اللّهُ أمرَ دُنياهُ وآخِرَتِهِ.

^{امام على(ع)}ـ به ابو ذر ـ: اى ابو ذر! آن که براى آخرت کار کند، خداوند، کار دنيا و آخرتش را کفايت مى کند.

_{کنز الفوائد: ج ۲ ص ۶۸، دانشنامه قرآن و حديث جلد هجدهم، صفحه: ۲۳۲.}

۱۹. انفاق کننده مانند مجاهد راه خدا

^{الإمام عليّ(ع)}: إِنَّ المُنفِقَ بِمَنزِلَةِ المُجاهِدِ في سَبيلِ اللّهِ.

^{امام على(ع)}: انفاق کننده، به سان مجاهد در راه خداست.

_{الخصال: ص ۶۱۹ ح ۱۰، دانشنامه قرآن و حديث جلد هجدهم، صفحه: ۵۰۰.}

۲۰. بنده آموزگار

^{الإمام عليّ(ع)}: أنَا عَبدُ مَن عَلَّمَني حَرفًا واحِدًا.

^{امام على(ع)}: من بنده آن کسى هستم که حتّى يک حرف به من بياموزد.

_{آداب المتعلّمين: ۷۴، علم و حکمت، جلد ۲ صفحه: ۶۲۶.}

۲۱. کودکی کردن با کودک

^{الإمام عليّ(ع)}: مَن کانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا.

^{امام على(ع)}: هر کس فرزندى دارد، بايد کودکى کند.

_{الکافي: ج ۶ ص ۵۰ ح ۴، حکمت نامه کودک، جلد ۱ صفحه: ۲۶۶.}

۲۲. حق فرزند بر پدر

^{الإمام عليّ(ع)}: حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أن يُحسِنَ اسمَهُ، و يُحسِنَ أدَبَهُ، و يُعَلِّمَهُ القُرآنَ.

^{امام على(ع)}: حقّ فرزند بر پدر، آن است که نام نيک بر او بگذارد و او را به نيکى تربيت کند و قرآن به او بياموزد.

_{نهج البلاغة: الحکمة ۳۹۹، حکمت نامه کودک، جلد ۱ صفحه: ۱۶۲.}

۲۳. ناگهانی بودن مرگ

^{الإمام عليّ(ع)}: ما أنزَلَ المَوتَ حَقَّ مَنزِلَتِهِ مَن عَدَّ غَدا مِن أجَلِهِ.

^{امام على(ع)}: کسى که فردا را از عمر خود به شمار آورد، مرگ را در جايگاه شايسته اش قرار نداده است.

_{الکافي: ۳ / ۲۵۹ /۳۰، ميزان الحکمه، جلد ۱۱ صفحه: ۱۱۶.}

۲۴. دیدن امام علی(ع) هنگام مرگ

^{الإمام عليّ(ع)}: مَن أحَبَّني وجَدَني عندَ مَماتِهِ بحَيثُ يُحِبُّ، و مَن أبغَضَني وجَدَني عندَ مَماتِهِ بحَيثُ يَکرَهُ.

^{امام على(ع)}: هر که مرا دوست داشته باشد، در هنگام مرگش مرا آن گونه که خوشايند اوست بيابد و هرکه مرا دشمن داشته باشد، به هنگام مرگش مرا بدان گونه که ناراحت شود بيابد.

_{صحيفة الإمام الرِّضا: ۸۶ / ۲۰۳، ميزان الحکمه، جلد ۱۱ صفحه: ۱۳۰.}

۲۵. عامل فتنه ها

^{الإمام عليّ(ع)}: حُبُّ المالِ سَبَبُ الفِتَنِ.

^{امام على(ع)}: مال دوستى، سبب فتنه هاست.

_{غرر الحکم: ۴۸۷۱، ميزان الحکمه، جلد ۱۱ صفحه: ۱۵۰.}

۲۶. بزرگ ترین حسرت در قیامت

^{الإمام عليّ(ع)}: إنّ أعظَمَ الحَسَراتِ يَومَ القِيامَةِ حَسرَةُ رجُلٍ کسَبَ مالاً في غيرِ طاعَةِ اللّهِ، فوَرِثَهُ رجُلٌ فأنفَقَهُ في طاعَةِ اللّهِ سبحانَهُ، فدَخَلَ بهِ الجَنّةَ و دَخَلَ الأوّلُ بهِ النّارَ.

^{امام على(ع)}: بزرگترين حسرت ها در روز قيامت، حسرت مردى است که مالى را از راه ناروا به دست آورَد و آن را براى مردى به ارث گذارَد و او آن را در راه طاعت خداى سبحان خرج کند و به سبب آن به بهشت رود و آن اوّلى به واسطه آن به دوزخ رود.

_{نهج البلاغة: الحکمة ۴۲۹، ميزان الحکمه، جلد ۱۱ صفحه: ۱۷۲.}

۲۷. به یادگار گذاشتن کار خوب

^{الإمام عليّ(ع)} : لَم يَمُتْ مَن تَرَک أفعالاً يُقْتَدى بها مِن الخَيرِ.

^{امام على(ع)}: کسى که کارهاى خوبى از خود به يادگار گذارد که سرمشق ديگران باشد، نمرده است.

_{کنز الفوائد: ۱ / ۳۴۹، ميزان الحکمه، جلد ۱۱ صفحه: ۱۳۴.}

۲۸. نتیجه عشق

^{الإمام عليّ(ع)} : مَن عَشِقَ شيئا أعشى (أعمى) بَصَرَهُ، و أمرَضَ قَلبَهُ، فهُو يَنظُرُ بعَينٍ غيرِ صَحيحَةٍ، و يَسمَعُ باُذُنٍ غيرِ سَميعَةٍ، قد خَرَقَتِ الشَّهَواتُ عَقلَهُ، و أماتَتِ الدنيا قَلبَهُ.

^{امام على(ع)}: هر که عاشق چيزى شود، ديده اش را کور گرداند و دلش را بيمار. در نتيجه با چشمى عيبناک بنگرد و با گوشى ناشنوا بشنود. شهوتها، خِرد او را از هم بدَرد و دنيا، دلش را بميراند.

_{نهج البلاغة: الخطبة ۱۰۹، ميزان الحکمه، جلد ۹ صفحه: ۵۳۷.}

۲۹. استغفار

^{الإمام عليّ(ع)}: عَجِبتُ لِمَن يَقنَطُ و مَعهُ الاستِغفارُ!

^{امام على(ع)}: در شگفتم از کسى که استغفار را با خود دارد و با اين وصف نوميد مى شود!

_{نهج البلاغة: الحکمة ۸۷، ميزان الحکمه، جلد ۹ صفحه: ۵۷۳.}

۳۰. قناعت

^{الإمام عليّ(ع)}: مَن لم يُقنِعْهُ اليسيرُ لم يَنفَعْهُ الکثيرُ.

^{امام على(ع)}: کسى که اندک قانعش نکند، مال بسيار سودش ندهد.

_{بحار الأنوار: ۷۸ / ۷۱ /۳۳، ميزان الحکمه، جلد ۹ صفحه: ۵۸۵.}

۳۱. اندیشه در نعمت های خدا

^{الإمام عليّ(ع)}: التَّفَکرُ في آلاءِ اللّهِ نِعمَ العِبادَةُ.

^{امام على(ع)}: انديشيدن درباره نعمتهاى خدا، چه نيکو عبادتى است.

_{غرر الحکم: ۱۱۴۷، ميزان الحکمه، جلد ۹ صفحه: ۲۳۰.}

۳۲. ضربه زبان

^{الإمام عليّ(ع)}: ضَربُ اللِّسانِ أشَدُّ مِن ضَربِ السِّنانِ.

^{امام على(ع)}: ضربت زبان، دردناکتر از ضربت سرنيزه است.

_{بحار الأنوار: ۷۱ / ۲۸۶ /۴۲، ميزان الحکمه، جلد ۱۰ صفحه: ۲۶۴.}

۳۳. ذلت متکبر

^{الإمام عليّ(ع)}: مَن تَکبَّرَ علَى النّاسِ ذَلَّ.

^{امام على(ع)}: هر که بر مردم بزرگى فروشد، خوار شود.

_{بحار الأنوار: ۷۷ / ۲۳۵ /۳، ميزان الحکمه، جلد ۱۰ صفحه: ۳۴.}

۳۴. حساب شده سخن گفتن

^{الإمام عليّ(ع)}: کلامُک مَحفوظٌ علَيک مُخَلَّدٌ في صَحيفَتِک، فاجعَلْهُ فيما يُزلِفُک.

^{امام على(ع)}: سخن تو، برايت نگهدارى و در کار نامه ات براى هميشه ثبت مى شود. پس آن را در چيزى به کار گير که تو را [به خداوند] نزديک مى سازد.

_{غرر الحکم: ۷۲۴۶، ميزان الحکمه، جلد ۱۰ صفحه: ۱۹۷.}

۳۵. دوری از چاپلوسی

^{الإمام عليّ(ع)}: إيّاک و المَلَقَ؛ فإنّ المَلَقَ لَيس من خَلائقِ الإيمانِ.

^{امام على(ع)}: از چاپلوسى بپرهيز که چاپلوسى از خصلت هاى ايمان نيست.

_{غرر الحکم: ۲۶۹۶، ميزان الحکمه، جلد ۱۰ صفحه: ۵۵۶.}

۳۶. دوری از زشت گویی

^{الإمام عليّ(ع)}: إيّاک و ما يُستَهجَنُ مِن الکلامِ؛ فإنّهُ يَحبِسُ علَيک اللِّئامَ و يُنَفِّرُ عنک الکرامَ.

^{امام على(ع)}: زنهار، از به زبان آوردن سخنان زشت؛ زيرا که فرومايگان را گرد تو جمع مى کند و گران مايگان را از تو مى رماند.

_{غرر الحکم: ۲۷۲۲، ميزان الحکمه، جلد ۱۰ صفحه: ۱۸۸.}

۳۷. خودپسندی

^{الإمام عليّ(ع)} : اَلعُجبُ رَأسُ الحَماقَةِ.

^{امام على(ع)}: خودپسندى، سرآغاز کم خِرَدى است.

_{غرر الحکم: ۳۴۸، ميزان الحكمه، ج‏۷، ص: ۴۹.}

۳۸. منت

^{الإمام عليّ(ع)} : اَلمَنُّ يُفسِدُ الإحسانَ.

^{امام على(ع)}: منّت گذاشتن، عمل نيک را تباه مى کند.

_{غرر الحکم: ۷۸۴.}

۳۹. غیبت نشانه نفاق

^{الإمام عليّ(ع)} : اَلغيبَةُ آيَةُ المُنافِقِ.

^{امام على(ع)}: غيبت کردن، نشانه انسان دوروست.

_{غرر الحکم: ۸۹۹ ، ميزان الحكمه، ج‏۸، ص: ۵۷۵.}

۴۰. مشورت

^{الإمام عليّ(ع)} : اَلاِستِشارَةُ عَينُ الهِدايَةِ.

^{امام على(ع)}: مشورت کردن، چشمه هدايت است.

_{غرر الحکم: ۱۰۲۱، ميزان الحكمه، ج‏۱۲، ص: ۵۹۱.}

۴۱. ضایع کردن فرصت

^{الإمام عليّ(ع)} : إضاعَةُ الفُرصَةِ غُصَّةٌ.

^{امام على(ع)}: تباه کردن فرصت، موجب اندوه است.

_{نهج البلاغة: الحكمة ۱۱۸، ميزان الحكمه، ج‏۹، ص: ۹۶.}

۴۲. پاسخ احمق

^{الإمام عليّ(ع)} : اَلسُّکوتُ عَلَى الأحمَقِ أفضَلُ (مِن) جَوابِهِ.

^{امام على(ع)}: سکوت در برابر احمق، بهتر از جواب دادن به اوست.

_{غرر الحکم: ۱۱۶۰، ميزان الحكمه، ج‏۳، ص: ۲۳۸.}