۲۸.چند نفر از اصحاب ما روايت كرده اند از احمد بن محمد، از بعضى از آنان كه آن را مرفوع ساخته اند، از امام جعفر صادق عليه السلام كه فرمود كه:«رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود كه: چون مردى را ديديد كه بسيار نماز مى كند و روزه بسيار مى گيرد، به او تفاخر و مباهات مكنيد، تا نظر نماييد و ببينيد كه عقلش چگونه است» .

۲۹.بعضى از اصحاب ما روايت كرده اند و آن را مرفوع ساخته اند، از مفضّل بن عمر، از امام جعفر صادق عليه السلام كه آن حضرت فرمود كه:«اى مفضل، رستگارى نمى يابد آن كه عقل ندارد و آن كه علم ندارد، عاقل نمى شود و فكر نمى كند. و زود باشد آن كه مى فهمد برگزيده و بزرگوار گردد، و آن كه حلم ورزد و بردبارى نمايد فيروزى يابد. و علم و دانش، سپر است از براى آنچه ناشايسته باشد، و راست گويى عزت است، و جهل خوارى است، و فهم بزرگوارى است، و بخشش موجب فيروزى يافتن و آسان شدن كار و روا شدن حاجت است، و خوش خلقى باعث جلب دوستى مردمان است، و آن كه بر روزگار خويش عالم و داناست، آشفتگى ها ناگهان بر او وارد نشود.
هوشيارى و دورانديشى، موجب بدگمانى مى شود و واسطه در ميان مرد و حكمت، نعمت عالم است (و آن، لذتى است كه در حل مشكلات مى يابد). و جاهل، در ميان اين دو، محروم است (حاصل معنى، آن كه عالم، به نعمت خود لذت مى برد و جاهل، بهره از آن ندارد). خدا، دوست آن است كه او را بشناسد، و دشمن آن است كه معرفت او را بر خود ببندد، و عاقل، آمرزگار است (كه از بدى ها مى گذرد). و جاهل، غدار و مكار و خيانت كار. و اگر خواهى كه مردم تو را گرامى دارند، نرمى پيشه خويش گردان و اگر خواسته باشى كه تو را خوارى رسانند، درشتى كن. و آن كه اصلش گران مايه باشد، دلش نرم خواهد بود، و آن كه سرشت و بنيادش درشت باشد، جگرش سخت مى باشد، و آن كه پيش دستى كند، در ورطه هلاكت گرفتار شود (كه بيرون آمدنش از آن دشوار باشد). و آن كه از عاقبت و آخر چيزى ترسد، از فرورفتن در آنچه نمى داند درنگ كند و از جا به در نرود، و آن كه ناگاه بر امرى وارد شود، بى آن كه علم و دانشى داشته باشد، بينى خويش را ببرّد (كه بسيار خوار و بى مقدار شود)، و آن كه دانا نباشد، در نيابد، و آن كه در نيابد، سالم نماند، و آن كه سالم نماند، او را گرامى ندارند، و آن كه او را گرامى ندارند، بر او ستم كنند، و شكست بر او وارد آيد و آن كه او را شكست دهند، ملامتش بيش از آن است كه مذكور شد، و آن كه چنين باشد، سزاوارتر است از همه كس به آن كه پشيمان شود».

۲۸.عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ بَعْضِ مَنْ رَفَعَهُ ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام ، قَالَ :«قَالَ رَسُولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إِذَا رَأَيْتُمُ الرَّجُلَ كَثِيرَ الصَّلَاةِ ، كَثِيرَ الصِّيَامِ ، فَلَا تُبَاهُوا بِهِ حَتّى تَنْظُرُوا كَيْفَ عَقْلُهُ» .

۲۹.بَعْضُ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ ، عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام ، قَالَ :«يَا مُفَضَّلُ ، لَا يُفْلِحُ مَنْ لَا يَعْقِلُ ، وَلَا يَعْقِلُ مَنْ لَا يَعْلَمُ ، وَسَوْفَ يَنْجُبُ مَنْ يَفْهَمُ ، وَيَظْفَرُ مَنْ يَحْلُمُ ، وَالْعِلْمُ جُنَّةٌ ، وَالصِّدْقُ عِزٌّ ، وَالجَهْلُ ذُلٌّ ، وَالْفَهْمُ مَجْدٌ ، وَالْجُودُ نُجْحٌ ، وَحُسْنُ الْخُلُقِ مَجْلَبَةٌ لِلْمَوَدَّةِ ، وَالْعَالِمُ بِزَمَانِهِ لَا تَهْجُمُ عَلَيْهِ اللَّوَابِسُ ، وَالْحَزْمُ مَسَاءَةُ الظَّنِّ ، وَبَيْنَ الْمَرْءِ وَالْحِكْمَةِ نِعْمَةُ الْعَالِمِ ، وَالْجَاهِلُ شَقِيٌّ بَيْنَهُمَا ، وَاللّه ُ وَلِيُّ مَنْ عَرَفَهُ ، وَعَدُوُّ مَنْ تَكَلَّفَهُ ، وَالْعَاقِلُ غَفُورٌ ، وَالْجَاهِلُ خَتُورٌ ؛ وَإِنْ شِئْتَ أَنْ تُكْرَمَ ، فَلِنْ ؛ وَإِنْ شِئْتَ أَنْ تُهَانَ ، فَاخْشُنْ ؛ وَمَنْ كَرُمَ أَصْلُهُ ، لَانَ قَلْبُهُ ؛ وَمَنْ خَشُنَ عُنْصُرُهُ ، غَلُظَ كَبِدُهُ ؛ وَمَنْ فَرَّطَ ، تَوَرَّطَ ؛ وَمَنْ خَافَ الْعَاقِبَةَ ، تَثَبَّتَ عَنِ التَّوَغُّلِ فِيمَا لَا يَعْلَمُ ؛ وَمَنْ هَجَمَ عَلى أَمْرٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ ، جَدَعَ أَنْفَ نَفْسِهِ ؛ وَمَنْ لَمْ يَعْلَمْ ، لَمْ يَفْهَمْ ؛ وَمَنْ لَمْ يَفْهَمْ ، لَمْ يَسْلَمْ ؛ وَمَنْ لَمْ يَسْلَمْ ، لَمْ يُكْرَمْ ؛ وَمَنْ لَمْ يُكْرَمْ ، يُهْضَمْ ؛ وَمَنْ يُهْضَمْ ، كَانَ أَلْوَمَ ؛ وَمَنْ كَانَ كَذلِكَ ، كَانَ أَحْرى أَنْ يَنْدَمَ» .