۳۰.محمد بن يحيى روايت كرده و آن را مرفوع ساخته، گفت كه: امير المؤمنين عليه السلام فرمود كه:«هر كه خصلتى از خصلت هاى خوب در او از براى من استوار گردد، او را بر آن بار مى كنم و از نبودن آنچه غير آن باشد، مى گذرم و نمى گذرم از نبودن عقل و نه از نبودن دين؛ زيرا كه جدا شدن از دين، جدايى از ايمنى است و گوارايى نمى باشد و بازندگى كه با ترس باشد و نيستى عقل، نيستى زندگى است و چنين كسى را قياس نمى توان كرد مگر به مردگان».

۳۱.على بن ابراهيم بن هاشم، از موسى بن ابراهيم مُحاربى، از حسن بن موسى، از موسى بن عبداللّه ، از ميمون بن على، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده است كه آن حضرت فرمود كه:«امير المؤمنين عليه السلام فرمود كه: خوش آمدن مرد از خودش، دليل است بر آن كه عقلش ضعيف است».

۳۲.ابو عبداللّه عاصمى، از على بن حسن، از على بن اسباط، از حسن بن جَهم، از ابوالحسن حضرت امام رضا عليه السلام روايت كرده است كه گفت: اصحاب ما گروه اماميه، در نزد آن حضرت مذكور شدند و ذكر عقل در ميان آمد، آن حضرت فرمود كه:«اعتنايى نمى شود به شأن صاحبان اين دين، از آنان كه ايشان را عقلى نيست». گفتم كه: فداى تو گردم، به درستى كه از جمله آنان كه امر امامت را وصف مى كنند و به آن قائل اند، گروهى هستند كه با ايشان ناخوشى در گفتار و كردار نيست، و ايشان را اين عقل ها نمى باشد. آن حضرت فرمود كه: «اين گروه، نيستند از آنها كه خدا با ايشان خطاب فرموده است: به درستى كه خدا، چون عقل را آفريد به او فرمود: رو كن، رو كرد. و فرمود: پشت كن، پشت كرد. و پس فرمود كه: به عزت خويش سوگند ياد مى كنم كه چيزى را نيافريدم كه از تو نيكوتر باشد، - يا دوست تر باشد - به سوى من از تو، پس به تو مى گيرم و به واسطه تو عطا مى كنم».

۳۳.على بن محمد، از احمد بن محمد بن خالد، از پدرش، از بعضى از اصحاب ما، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده است كه آن جناب فرمود كه:«در ميانه ايمان و كفر، واسطه اى نيست مگر كمىِ عقل».
به آن حضرت عرض شد كه: اى پسر رسول خدا، معنى اين، چه چيز است؟
فرمود كه: «بنده خدا، حاجت خويش را به سوى مخلوق مى برد. پس اگر نيت خويش را از براى خدا خالص گرداند، هر آينه مى آيد او را آنچه خواسته باشد در زمانى كه از اين شتابان تر باشند».

۳۰.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى رَفَعَهُ ، قَالَ :قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام : «مَنِ اسْتَحْكَمَتْ لِي فِيهِ خَصْلَةٌ مِنْ خِصَالِ الْخَيْرِ ، احْتَمَلْتُهُ عَلَيْهَا ، وَاغْتَفَرْتُ فَقْدَ مَا سِوَاهَا ، وَلَا أَغْتَفِرُ فَقْدَ عَقْلٍ وَلَا دِينٍ ؛ لِأَنَّ مُفَارَقَةَ الدِّينِ مُفَارَقَةُ الْأَمْنِ ، فَلَا يَتَهَنَّأُ بِحَيَاةٍ مَعَ مَخَافَةٍ ، وَفَقْدُ الْعَقْلِ فَقْدُ الْحَيَاةِ ، وَلَا يُقَاسُ إِلَا بِالْأَمْوَاتِ» .

۳۱.عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ ، عَنْ مُوسَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْمُحَارِبِيِّ ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسى ، عَنْ مُوسَى بْنِ عَبْدِ اللّه ِ ، عَنْ مَيْمُونِ بْنِ عَلِيٍّ ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام ، قَالَ :«قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام : إِعْجَابُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ دَلِيلٌ عَلى ضَعْفِ عَقْلِهِ» .

۳۲.أَبُو عَبْدِ اللّه ِ الْعَاصِمِيُّ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ ، عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا عليه السلام ، قَالَ :ذُكِرَ عِنْدَهُ أَصْحَابُنَا وَذُكِرَ الْعَقْلُ ، قَالَ : فَقَالَ : «لَا يُعْبَأُ بِأَهْلِ الدِّينِ مِمَّنْ لَا عَقْلَ لَهُ» .
قُلْتُ : جُعِلْتُ فِدَاكَ ، إِنَّ مِمَّنْ يَصِفُ هذَا الْأَمْرَ قَوْماً لَا بَأْسَ بِهِمْ عِنْدَنَا، وَلَيْسَتْ لَهُمْ تِلْكَ الْعُقُولُ؟
فَقَالَ : «لَيْسَ هؤُلَاءِ مِمَّنْ خَاطَبَ اللّه ُ ، إِنَّ اللّه َ تَعَالى خَلَقَ الْعَقْلَ ، فَقَالَ لَهُ : أَقْبِلْ ، فَأَقْبَلَ ، وَقَالَ لَهُ : أَدْبِرْ ، فَأَدْبَرَ ، فَقَالَ : وَعِزَّتِي وَجَلَالِي، مَا خَلَقْتُ شَيْئاً أَحْسَنَ مِنْكَ ـ أَوْ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْكَ ـ بِكَ آخُذُ ، وَبِكَ أُعْطِي» .

۳۳.عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ ، عَنْ أَبِيهِ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام ، قَالَ :«لَيْسَ بَيْنَ الْاءِيمَانِ وَالْكُفْرِ إِلَا قِلَّةُ الْعَقْلِ» .
قِيلَ : وَ كَيْفَ ذَاكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللّه ِ؟
قَالَ : «إِنَّ الْعَبْدَ يَرْفَعُ رَغْبَتَهُ إِلى مَخْلُوقٍ ، فَلَوْ أَخْلَصَ نِيَّتَهُ لِلّهِ ، لَأَتَاهُ الَّذِي يُرِيدُ فِي أَسْرَعَ مِنْ ذلِكَ» .