۲۶۷.احمد بن ادريس، از محمد بن عبدالجبّار، از صفوان بن يحيى، از عاصم بن حُميد، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده است كه گفت: با آن حضرت در باب آنچه سنّيان از ديدن خدا روايت مى كنند، مذاكره نموديم و آن را ياد كرديم. حضرت فرمود كه:«نور آفتاب يك جزو است از هفتاد جزو از نور كرسى، كه روشنى كرسى هفتاد برابر آفتاب است، و نور كرسى، يك جزو از هفتاد جزو نور عرش است، و نور عرش يك جزو از هفتاد جزو نور حجاب است، و نور حجاب، جزوى است از هفتاد جزو از نور ستر» (و حجاب و ستر، هر دو به معنى پرده است و مراد به آنها، معنى حقيقى كه آنها معروف است نيست، بلكه مقصود دو مقام، از مقامات تجليات نور عظمت پروردگار است).
بعد از آن حضرت فرمود: «پس اگر از اين گروه، راست گويانند در باب ديدن آن جناب، چشم هاى خويش را از نور آفتاب پر كنند، در حالى كه ابرى در نزد آن نباشد كه حايل باشد».
۲۶۸.محمد بن يحيى و غير او روايت كرده اند از احمد بن محمد بن عيسى، از ابن ابى نصر، از ابوالحسن حضرت امام رضا عليه السلام كه آن حضرت فرمود:«رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود كه: چون مرا به آسمان بردند، جبرئيل عليه السلام مرا به جايى رسانيد كه هرگز پا در آنجا نگذاشته بود و به آنجا نرسيده بود، بعد از آن، پرده از پيش روى او برداشته شد و خدا از نور عظمت خويش آن قدر كه دوست داشت و خواست به او نمود».
در بيان فرموده خدا: «لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ»۱ . كه ترجمه آن اين است كه: «درك نمى كنند خدا را ديده ها و خدا، ديده ها را درك مى كند و در مى يابد». ۲
۲۶۹.محمد بن يحيى، از احمد بن محمد بن عيسى، از ابن ابى نجران، از عبداللّه بن سِنان، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده است در فرموده خداى تعالى«لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ»كه آن حضرت فرمود كه:«وهم و خيال او را احاطه نمى كند». و فرمود: «آيا نظر نمى كنى به سوى فرموده آن جناب « قَدْ جَآءَكُم بَصَآءِرُ مِن رَّبِّكُمْ»۳ ، يعنى: «به حقيقت كه آمد و شما را بينايى ها و آنچه موجب بينايى و دانش شما است از نشانه هاى روشن و دلايل ظاهره از جانب پروردگار شما» كه مقصود خدا، ديدن به چشم ها نيست (چه در بصيرت و بينايى از براى نفس ناطقه، چون بصر و چشم است از براى بدن . پس آن كه گفته كه وضوح دلايل بر وجهى است كه گويا قوه باصره آن را مى تواند ديد، درست نديده) «فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ» ، يعنى: پس هر كه بينا شود پس از براى نفس اوست» (يعنى: منفعت بينايى به خودش عائد گردد) .
و حضرت فرمود كه: «مقصود خدا، ديدن به چشم خويش نيست «وَمَنْ عَمِىَ فَعَلَيْهَا» ، يعنى: و هر كه نابينا شود، پس بر آن است يعنى ضرر و وبال نابينايى است كه از براى نفس اوست». و نيز حضرت فرمود كه: «مقصود خدا، كورى چشم ها نيست، بلكه نابينايى در مقابل بينايى است كه از براى نفس است». و فرمود: «جز اين نيست كه مقصود خدا از آيه، اين است كه وهم و خيال به او احاطه نمى كند، چنان كه مى گويند كه فلانى بيناست به شعر، و فلانى بيناست به فقه، و فلانى بيناست به درم ها، و فلانى بيناست به جاها؛ چه معلوم است كه مراد اين نيست كه ايشان، شعر و فقه و درم و جامه را مى بيند (بلكه مقصود اين است كه در اينها مهارت دارند، و احوال اينها را خوب مى دانند، و در آن، صاحبان سررشته اند) و خدا، از اين بزرگ تر است كه به چشم سر ديده شود» (و مقصود حضرت، اين است كه مرئى نشدن خدا، امرى است بديهى كه احتياج به بيان و ردّ آن كس كه خلاف آن را گمان كرده، نيست. و اما ادراك آن جناب به وهم و خيال، گاه هست كه از براى عوام محلّ شبهه شود و احتمال دارد كه مراد، اين باشد كه هر گاه ادراك آن جناب، به عقل ميسر نشود، و به چشم سر به طريق اولى ميسر نخواهد شد).
