12. باب در بيان صفات ذات مقدس خدا
۲۹۳.على بن ابراهيم، از محمد بن خالد طَيالسى، از صفوان بن يحيى، از ابن مُسكان، از ابو بصير روايت كرده است كه گفت: شنيدم از امام جعفر صادق عليه السلام كه مى فرمود:«خداى عزّوجلّ كه پروردگار ما است، هميشه بود و علم، ذات او بود. و هيچ معلومى نبود كه در حيطه علم و دانش در آيد، و همچنين شنوايى و بينايى و قدرت و توانايى، ذات مقدس او بود، و چيزى كه در حيطه شنيدن يا ديدن يا توانايى در آيد، نبود. بعد از آن، چون چيزها را احداث فرمود و آنها را از سر نو به ديد آورد و معلوم و مسموع و مبصر و مقدور و موجود شد، و علم از آن جناب بر آنچه در حيطه علم در آيد، واقع گرديد، و همچنين شنوايى و آنچه شنيده شود و ديدن بر آنچه ديده شود و قدرت بر آنچه مقدور باشد».
ابو بصير گفت كه: عرض كردم: پس خدا هميشه متحرك بوده؟ حضرت فرمود كه: «خدا برتر است از اين كه حركت كند؛ زيرا كه حركت، صفتى است كه به فعل حادث مى شود».
گفت كه: عرض كردم: پس خدا هميشه سخن گو بوده است؟ فرمود كه: «سخن گفتن، صفتى است كه حادث مى گردد و ازلى و هميشه نيست، و خداى عزّوجلّ بود و هيچ سخن گويى نبود».
۲۹۴.محمد بن يحيى، از محمد بن حسين، از ابن ابى عُمير، از هشام بن سالم، از محمد بن مسلم، از امام محمد باقر عليه السلام روايت كرده است كه گفت: شنيدم از آن حضرت كه مى فرمود:«خداى عزّوجلّ بود و چيزى غير او نبود، و هميشه عالم و دانا بود و به آنچه خواهد بود. پس علم آن جناب، به آن چيز پيش از بودنش، چون علم او به آن است بعد از بودنش» (كه علمش به چيزى پيش از وجود و بعد از وجود تفاوتى ندارد).
۲۹۵.محمد بن يحيى، از محمد بن حسين، از صفوان بن يحيى، از كاهلى روايت كرده است كه گفت: به خدمت حضرت امام موسى كاظم عليه السلام نوشتم در دعايى كه حمد از براى خدا است به اندازه منتهى و پايان علم آن حضرت. به من نوشت كه:«البته مگو كه منتهاى علم خدا، كه علم او را منتهى و پايانى نيست، وليكن بگو كه: منتهاى خشنودى خدا» (چه منتهاى رضاى آن جناب از بندگان خويش، اين است كه آنچه را كه به آن امر فرموده، به جا آورند و آنچه را كه از آن نهى كرده، ترك نمايند و اين، چيزى است كه نهايت دارد) .
۲۹۶.محمد بن يحيى، از سعد بن عبداللّه ، از محمد بن عيسى، از ايّوب بن نوح روايت كرده است كه به خدمت امام موسى كاظم عليه السلام نوشت و از آن حضرت سؤال نمود از خداى عزّوجلّ كه آيا آن جناب چيزها را مى دانست پيش از آن كه آنها را بيافريند و در وجود آورد، يا آن كه آن را ندانست تا آن كه آنها را آفريد، اراده آفريدن و در وجود آوردن آنها نمود، و بعد از آن، دانست آنچه را كه آفريد و در نزد آفريدن آن و آنچه را كه در وجود آوردن آن؟
فرمان همايون به خط آن حضرت رسيد كه:«خدا، هميشه عالم بود به چيزها پيش از آن كه آنها را بيافريند، چون علم او به آنها بعد از آن كه آنها را آفريد».
