13. باب ديگر و آن، از قبيل باب اول است (كه در آن است آنچه در آن است با زيادتى نفى تشبيه و تركيب و امثال آن چنانچه مذكور خواهد شد)
۲۹۹.على بن ابراهيم، از محمد بن عيسى بن عُبيد، از حمّاد، از حريز، از محمد بن مسلم، از امام محمد باقر عليه السلام روايت كرده است كه آن حضرت در وصف خداوند قديم فرمود كه:«آن جناب، يگانه و پناه محتاجان است. أحدي المعنى است. كه معانى كثيره مختلفه نيست» (كه سر به هم آورده باشد از جهت تعدد در ذات و صفات؛ نه در خارج و نه در ذهن).
محمد گفت: عرض كردم: فداى تو گردم، گروهى از اهل عراق گمان مى كنند كه خدا، مى شنود به غير آنچه مى بيند، و مى بيند به غير آنچه مى شنود. حضرت فرمود كه: «دروغ گفتند و ملحد شدند (كه از راه حق ميل نموده اند)، و خدا را به خلق تشبيه كردند. خدا از اين برتر است. به درستى كه آن جناب شنوا و بيناست، كه مى شنود به آنچه مى بيند، و مى بيند به آنچه مى شنود».
عرض كردم كه: گمان مى كنند كه بيناست، به طورى كه آن را تعقل مى نمايند و مى فهمند (و بنا بر بعضى از نسخ كافى، معنى آن است كه به وضعى كه ايشان مى كنند).
حضرت فرمود كه: «خدا برتر است از اين. جز اين نيست كه آنچه به صفت مخلوق باشد، معقول مى شود (و عقل آن را تعقل مى كند) و خدا چنين نيست».
۳۰۰.على بن ابراهيم، از پدرش، از عباس بن عمرو، از هشام بن حكم روايت كرده است كه گفت: در حديث زنديقى كه از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام سؤال نمود كه: زنديق به آن حضرت عرض كرد كه: آيا گمان مى كنى كه خدا شنوا و بيناست؟ حضرت فرمود كه:«آن جناب، شنوا و بيناست؛ شنواست، بى عضو و جارحه، و بيناست بى آلت، بلكه به نفس خود مى شنود و به نفس خود مى بيند و اين كه مى گويم كه شنواست به نفس خود، مراد من اين نيست كه خدا چيزى است و نفس چيزى ديگر، وليكن خواستم كه از پيش خود عبارتى بگويم؛ زيرا كه از من سؤال شده بود و خواستم كه تو را بفهمانم؛ زيرا كه سؤال كرده و جواب مى خواهى، پس مى گويم كه: همه خدا مى شنود، نه به اين معنى كه همه او، آن را بعضى هست، وليكن خواستم كه تو را بفهمانم و از جانب خويش از اين مطلب تعبير كنم، و بازگشت من در همه اين تعبير و جواب نيست، مگر به سوى آن كه خدا شنوا و بينا و دانا و آگاه است، بى آن كه ذات مقدس اختلافى به هم رساند، يا آن كه معنى مختلف شود».
(حاصل معنى آن كه همه اينها به ذات است و عضو و جارحه و آلتى ندارد، چنانچه پيش از اين نيز مذكور شد).
