۳۶۴.محمد بن يحيى، از محمد بن حسين، از احمد بن محمد بن ابى نصر، از حسّان جمّال روايت كرده است كه گفت: حديث كرد مرا هاشم بن ابى عمّار جَنبى و گفت: شنيدم از امير المؤمنين عليه السلام كه مى فرمود:«منم چشم خدا، و منم دست خدا، و منم جنب و پهلوى خدا، و منم درِ علم و توحيد خدا».

۳۶۵.محمد بن يحيى، از محمد بن حسين، از محمد بن اسماعيل بن بزيع، از عمويش حمزة بن بزيع، از على بن سُويد، از ابوالحسن حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلامروايت كرده است در قول خداى عزّوجلّ:«يَـحَسْرَتَى عَلَى مَا فَرَّطتُ فِى جَنـبِ اللَّهِ»^۱، يعنى:«به جهت كراهت و نخواستن آن كه در نزد ديدن عذاب نفسى، بگويد كه: اى افسوس و پشيمانى بر تقصير و كوتاهى كردن من در باب جنب خدا» (يعنى: در جانب و حق او، يا در امر يا در طلب قرب جوار او، يا طريقه اى كه موصل به رضاى او باشد) ، كه آن حضرت فرمود: «جنب خدا، امير المؤمنين عليه السلام است و همچنين آنچه بعد از او بوده، از اوصياى پيغمبر در اين مكان بلند و مرتبه ارجمندند تا آن كه امر به آخر ايشان منتهى شود» (و چه مرتبه از اين بلندتر كه كسى، جنب اللّه باشد كه تفريط در شأن او موجب حسرت باشد در روز قيامت. و جنب، در لغت، به معنى امير نيز آمده؛ چه ايشان از جانب ملك الملوك امراءند بر مملوكين او).

۳۶۶.حسين بن محمد، از مُعلّى بن محمد، از محمد بن جُمهور، از على بن صَلت، از حَكم و اسماعيل ـ پسران حبيب ـ، از بُريد عِجلى روايت كرده است كه گفت: شنيدم از امام محمد باقر عليه السلام كه مى فرمود:«خدا به وساطت ما پرستيده شد، و به سبب ما شناخته شد، و به جهت ما به يگانگى او ـ تبارك و تعالى ـ اقرار شد، و محمد، حجاب و پرده خداى تبارك و تعالى است كه واسطه ميان او و خلائق است».

۳۶۷.بعضى از اصحاب ما، از محمد بن عبداللّه ، از عبدالوهّاب بن بِشر، از موسى بن قادم، از سليمان، از زراره، از امام محمد باقر عليه السلام روايت است كه گفت: آن حضرت را از قول خداى عزّوجلّ سؤال كردم كه:«وَ مَا ظَـلَمُونَا وَ لَـكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْـلِمُونَ »^۲، يعنى:«و بر ما ستم نكردند در ستمى كه كردند، وليكن عادت ايشان اين بود كه بر نفس هاى خويش ستم كنند». حضرت فرمود: «خدا از آن بزرگ تر و بزرگوارتر و استوارتر است كه مظلوم شود؛ كه كسى بر او ظلم و ستم تواند نمود، وليكن آن جناب ما را به نفس خود آميخته و مخلوط گردانيده. پس ستمى را كه بر ما واقع شود، ستم بر خود و ولايت و دوستى با ما را دوستى با خود قرار داده، از آنجا كه مى فرمايد: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ»^۳ ، يعنى: جز اين نيست كه صاحب اختيار و اولى به تصرف و حاكم بر امور دينى و دنيوى شما، خدا است و رسول او ـ كه محمد است ـ و آن كسانى كه ايمان آوردند»، حضرت فرمود: «يعنى ائمه از ما بعد از آن». در موضع ديگر فرمود: «وَ مَا ظَـلَمُونَا وَ لَـكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْـلِمُونَ » پس مثل آن را ذكر فرمود.

۳۶۴.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ، عَنْ حَسَّانَ الْجَمَّالِ، قَالَ :حَدَّثَنِي هَاشِمُ بْنُ أَبِي عَمَّارٍ الْجَنْبِيُّ، قَالَ : سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام يَقُولُ: «أَنَا عَيْنُ اللّه ِ، وَأَنَا يَدُ اللّه ِ، وَأَنَا جَنْبُ اللّه ِ، وَأَنَا بَابُ اللّه ِ» .

۳۶۵.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ، عَنْ عَمِّهِ حَمْزَةَ بْنِ بَزِيعٍ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُوَيْدٍ، عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عليهماالسلامفِي قَوْلِ اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ :«يَاحَسْرَتَى عَلَى مَافَرَّطتُ فِى جَنبِ اللَّهِ»قَالَ:«جَنْبُ اللّه ِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام ، وَكَذلِكَ مَا كَانَ بَعْدَهُ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ بِالْمَكَانِ الرَّفِيعِ إِلى أَنْ يَنْتَهِيَ الْأَمْرُ إِلى آخِرِهِمْ».

۳۶۶.الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ الصَّلْتِ، عَنِ الْحَكَمِ وَإِسْمَاعِيلَ ابْنَيْ حَبِيبٍ، عَنْ بُرَيْدٍ الْعِجْلِيِّ، قَالَ :سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عليه السلام يَقُولُ: «بِنَا عُبِدَ اللّه ُ، وَبِنَا عُرِفَ اللّه ُ، وَبِنَا وُحِّدَ اللّه ُ تَبَارَكَ وَتَعَالى، وَمُحَمَّدٌ حِجَابُ اللّه ِ تَبَارَكَ وَتَعَالى».

۳۶۷.بَعْضُ أَصْحَابِنَا، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللّه ِ، عَنْ عَبْدِ الْوَهَّابِ بْنِ بِشْرٍ، عَنْ مُوسَى بْنِ قَادِمٍ، عَنْ سُلَيْمَانَ، عَنْ زُرَارَةَ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام ، قَالَ :سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ : «وَ مَا ظَـلَمُونَا وَ لَـكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْـلِمُونَ» قَالَ: «إِنَّ اللّه َ تَعَالى أَعْظَمُ وَأَعَزُّ وَأَجَلُّ وَأَمْنَعُ مِنْ أَنْ يُظْلَمَ، وَلكِنَّهُ خَلَطَنَا بِنَفْسِهِ فَجَعَلَ ظُلْمَنَا ظُلْمَهُ، وَوَلَايَتَنَا وَلَايَتَهُ؛ حَيْثُ يَقُولُ: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ» يَعْنِي الْأَئِمَّةَ مِنَّا». ثُمَّ قَالَ فِي مَوْضِعٍ آخَرَ: «وَمَا ظَلَمُونَا وَلكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» ثُمَّ ذَكَرَ مِثْلَهُ.