3. باب در بيان فرق ميان رسول و نبى و محدث ۱
۴۴۳.چند نفر از اصحاب ما روايت كرده اند، از احمد بن محمد، از احمد بن محمد بن ابى نصر، از ثعلبة بن ميمون، از زراره كه گفت: از امام محمد باقر عليه السلام سؤال كردم از قول خداى عزّوجلّ:«وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا »۲، يعنى: «و بود موسى فرستاده اى از نزد حضرت عزت» (كه خبر دهنده خلق بود از جانب جناب احديت با بلندى قدر و علو منزلت). كه رسول چيست و نبى چه معنى دارد؟ و حضرت فرمود كه:«نبى، آن است كه فرشته را در خواب مى بيند، و در بيدارى آواز را مى شنود، و فرشته را معاينه نمى بيند، و رسول، آن است كه آواز را مى شنود، و فرشته را در خواب مى بيند، و در بيدارى معاينه او را مى بيند» .
عرض كردم كه: منزلت امام چيست كه در بيدارى آواز را مى شنود، و فرشته را در خواب نمى بيند، و در بيدارى او را معاينه نمى نمايد؟ پس اين آيه را تلاوت فرمود: «وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ وَ لَا نَبِىٍّ»۳ ولا محدّث، يعنى: «و نفرستاديم پيش از فرستادن تو، هيچ رسولى و هيچ پيغمبرى و هيچ محدثى را، مگر آن كه چون تلاوت مى كرد، يا آرزو مى نمود، مى افكند شيطان در تلاوت، يا آرزوى او، آنچه را كه مى خواست».
1.محدّث، بر وزن محمّد، در لغت آن است كه ظنّ صائبى داشته باشد كه هر چه گمان كند، درست باشد؛ كه گويا كسى او را به آن خبر داده، وليكن مراد از محدّث، در اينجا آن است كه مَلك او را حديث كند از جانب خدا، چون فاطمه زهرا و ائمه معصومين - سلام اللّه عليهم اجمعين -. (مترجم)
2.مريم، ۵۱.
3.حج، ۵۲. در اين روايت و برخى روايات ديگر باب، لفظ «مُحِّدث» در ادامه آيه آمده، در حالى كه جزء آيه نيست، و توضيح و تفسير است. به اين معنا كه در ادامه در يافت وحى و الهامات الاهى، كسانى هستند نيز كه از نوعى الهام و علم ويژه برخوردار مى شوند كه از خطا مصون است.
و چنين ذكر شدن آن، براى توضيح تفاوت سه مقام نبوت و رسالت و محدث بودن، از سوى امام عليه السلام است.
