۱۵۲۷.بعضى از اصحاب ما ، از على بن عبّاس ، از على بن يسرّ ، از حمادّ بن عثمان يا حمّاد بن عمرو نصيبى روايت كرده است كه گفت : مردى از امام جعفر صادق عليه السلام سؤال نمود و عرض كرد : اى عالم! مرا خبر ده كه كدام يك از عمل ها در نزد خدا بهتر است؟ فرمود :«آنچه خدا هيچ عملى را قبول نمى فرمايد ، مگر به آن» . سائل عرض كرد : آن چه چيز است؟ فرمود : «ايمان به خدا ، كه آن درجه اش از همه عمل ها بالاتر ، و بهره اش از آنها بلندتر ، و منزله اش از آنها بزرگوارتر است» .
من عرض كردم : مرا خبر ده از ايمان ، كه آيا گفتار و كردار است ، يا گفتارى است بى كردار؟ و فرمود : «ايمان ، همه آن كردار است ، و گفتار ، پاره اى از آن كردار است به وجوبى كه از جانب خدا است ، و آن را در كتاب خويش بيان فرموده ، و نور آن روشن و حجّت آن ثابت است ، و كتاب خدا به آن گواهى مى دهد و به سوى آن مى خواند» . به آن حضرت عرض كردم كه : اين را از براى من وصف كن تا من آن را بفهمم . فرمود : «ايمان، حالت ها و درجه ها و طبقه ها و منزل ها است؛ پس بعضى از آن ، ايمانى است تمام كه تماميّت آن به انتها رسيده ، و پاره اى از آن ، ايمانى است ناتمام كه ناتمامى آن به انتها رسيده ، و برخى از آن ، ايمانى است زائد كه زيادتى آن افزونى دارد» .
عرض كردم : ايمان، تمام مى باشد و زياد و كم مى شود؟ فرمود : «آرى» . عرض كردم : اين چگونه است؟ فرمود : «به درستى كه خداى ـ تبارك و تعالى ـ ايمان را بر همه اعضاى فرزندان آدم واجب گردانيده ، و آن را بر آنها قسمت فرموده ، و بر آنها تفريق نموده؛پس هيچ عضوى از اعضاى ايشان نيست ، مگر آنكه از جانب ايمان گماشته است بر چيزى ، كه غير از آن چيزى است كه عضو ديگر كه مانند آن است بر آن گماشته شده؛ پس از جمله آن اعضا، دل او است كه به آن درمى آيد و دانش به هم مى رساند و مى فهمد ، و آن پادشاه بدن او است كه همه اين اعضا در چيزى وارد نمى شوند و از چيزى به آن نمى گردند ، مگر از رأى و فرمانى كه از او ناشى شده باشد . و از جمله آنها دست هاى او است كه به آنها سخت مى گيرد ، و پاى هاى او است كه به آنها مى رود ، و فرج او است كه جماع كردن از جانب آن است ، و زبان او است كه نوشته را به آن مى گويد و به آن بر اينها گواهى مى دهد ، و چشم هاى او است كه به آنها مى بيند ، و گوش هاى او است كه به آنها مى شنود . و بر دل واجب ساخته ، غير از آنچه بر زبان واجب ساخته ، و بر زبان واجب ساخته ، غير از آنچه بر چشم ها واجب ساخته ، و بر چشم ها واجب ساخته ، غير از آنچه بر گوش واجب ساخته ، و بر گوش واجب ساخته ، غير از آنچه بر دست ها واجب ساخته ، و بر دست ها واجب ساخته ، غير از آنچه بر پاى ها واجب ساخته ، و بر پاى ها واجب ساخته ، غير از آنچه بر فرج واجب ساخته ، و بر فرج واجب ساخته ، غير از آنچه بر رو واجب ساخته . و امّا آنچه بر دل واجب ساخته از ايمان، اقرار و معرفت و تسليم و تصديق و اعتقاد و رضا است به اينكه خدايى نيست ، مگر خدا ، در حالتى كه تنها است و او را شريكى نيست ، و يگانه و پناه نيازمندان است ، و هيچ زن و فرزندى را فرا نگرفته ، و آنكه محمد صلى الله عليه و آله بنده و رسول او است» . ۱
