۲۰۱۲.چند نفر از اصحاب ما روايت كرده اند ، از احمد بن محمد بن خالد ، از پدرش ، از عبداللّه بن بحر ، از عبداللّه بن مسكان ، از آنكه او را روايت كرده ، از امام جعفر صادق عليه السلام كه گفت : من در نزد آن حضرت بودم كه به عبدالواحد انصارى در باب نيكى با پدر و مادر فرمود كه : در قول خداى عز و جل است كه :«وَبِالْوالِدَيْنِ اِحْسانا»۱؛ پس ما گمان كرديم كه اين آيه همان آيه اى است كه در سوره بنى اسرائيل است ، و آن، اين است كه :«وَقَضى رَبُّكَ أَنْ لا تَعْبُدُوا اِلّا اِيّاهُ وَبِالْوالِدَيْنِ اِحْسانا»۲. و چون بعد شد ، از آن حضرت سؤال كردم . فرمود كه :«آن آيه اى است كه در سوره لقمان است و آن، اين است كه : «وَوَصَّيْنَا الْاِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْنا وَاِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بى ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما»۳ ، پس راوى عرض كرد : به درستى كه اين ـ يعنى شرك پدر و مادر ـ ، بزرگ تر است از آنكه قول خداى ـ تعالى ـ : «وَ اِنْ جاهِداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بى ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» امر كند به صله و پيوند با ايشان و حقّ ايشان . بر هر حال حضرت فرمود : «نه ، چنين است؛ بلكه به صله ايشان امر مى كند ، و اگر بر سر شرك با او مجاهده و گفتگو كنند ، غير از بزرگى ، چيزى بر حقّ ايشان نيفزايد» ۴ .
۲۰۱۳.از او ، از محمد بن على ، از حكم بن مسكين ، از محمد بن مروان روايت است كه گفت : امام جعفر صادق عليه السلام فرمود كه :«چه چيز، مردى از شما را منع مى كند كه با پدر و مادر خويش نيكى كند ، در حالى كه زنده و مرده باشند؛ كه به نيابت ايشان نماز كند ، و به نيابت ايشان تصدّق كند ، و به نيابت ايشان حجّ را به جا آورد ، و به نيابت ايشان روزه بگيرد؛ پس آن چه كرده، ثوابش از براى ايشان باشد ، و از براى او نيز مانند آن از ثواب خواهد بود . و خداى عز و جلبه سبب نيكى و پيوند كه كرده ، او را خير بسيار بيفزايد» .
1.بقره ، ۸۳ ؛ نساء ، ۳۶ ؛ انعام ، ۱۵۶ ؛ اسرا، ۲۳.
2.اسرا، ۲۳.
3.لقمان، ۱۴. (و آيه با ترجمه پيش از اين مذكور شد . و لفظ «حُسْنا» در آن نبود . و در ميانه «بِوالِدَيْهِ» و «اِنْ جاهَداكَ» ، بسيار كلمات فاصله بود ، چنان كه معلوم شد ، مگر آنكه «حُسْنا» از قول امام عليه السلام باشد ، بر وجه تفسير و بيان مراد از مقدّرى كه مقصود است . و شايد كه امام در ذكر آيه اكتفا به ذكر مقصود فرموده باشد ، و عدم اشاره به سوى آن چه اجمال فرموده و ذكر نفرموده ، به جهت اعتماد و اطّلاع بر علم و اطّلاع راوى باشد) . آيا نظر نمى كنى به تتمّه روايت و آن، اين است كه [در داخل متن آمده است] .
4.تفسير اين روايت مشكل است و شايد معناى آن اين باشد كه از ميان آيات متعدد قرآن در سفارش به حق پدر و مادر ، آيه ۱۳و ۱۴ سوره لقمان كه در اين حديث نقل تفسير گونه شده بيشترين تاكيد را بر حق پدر و مادر دارند زيرا حتى در صورت مشرك بودن و حتى كوشش آنان براى مشرك كردن فرزند چيزى از حق آنان كاسته نمى شود و معاشرت نيكو با آنان به وجوب خود باقى مى ماند .
