73 . باب در بيان آن چه حق را ثابت مى گرداند از براى آنكه ايمان را بر خود مى بندد ، و آن چه آن حق را نقض مى كند ۱
۲۰۵۳.على بن ابراهيم ، از هارون بن مسلم ، از مسعدة بن صدقه روايت كرده است كه گفت : شنيدم از امام جعفر صادق عليه السلام كه مى فرمود ـ در حالى كه از آن حضرت سؤال شده بود : از ايمان آنكه حق او و برادرى با او بر ما لازم و واجب باشد ، چگونه است؟ و به چه چيز ثابت مى شود؟ و به چه چيز باطل مى گردد؟ ـ فرمود :«به درستى كه ايمان به دو طريق فرا گرفته مى شود و ثابت مى گردد : امّا يكى از آن دو طريق آن است كه از صاحبت براى تو ظاهر مى شود؛ پس هرگاه مثل آن چه تو به آن قائلى و اعتقاد دارى ، از او برايت ظاهر شود ، دوستى و برادرى كردن با وى ثابت و واجب مى شود ، مگر آنكه از او چيزى بيايد كه موجب نقض و بطلان باشد ، از براى آن چه از خود وصف كرده و آن را از براى تو اظهار نموده؛ پس اگر از او چيزى بيايد؛ يعنى قول يا فعلى از او سر زند كه به واسطه آن استدلال توانى كرد بر نقض آن چه از براى تو اظهار كرده در نزد تو ، بيرون مى رود از آن چه براى تو وصف كرده و اظهار نموده ، و چنين كسى ناقض خواهد بود آن چه را كه از براى تو اظهار نموده ، مگر آنكه ادّعا كند كه آن را به عمل نياورده ، مگر به جهت تقيّه و ترس از مخالفان ، و با اين ادّعا ، در آن چه گفته يا كرده، نظر مى شود ، پس اگر چنان باشد كه آن قول يا عمل ، از آن چيزها باشد كه تقيّه در مثل آن ممكن نباشد ، اين ادّعا از او قبول نمى شود؛ زيرا كه تقيّه را موضعى چند است ، كه هر كه آن را از مواضعى كه دارد دور گرداند ، از برايش استقامت به هم نرساند و راست نايستد . و تفسير و بيان آن چه پرهيز مى شود ، داستان گروه بدى است ، كه حكم و فعل ايشان ظاهر ۲ و هويدا است ، و آنها بر غير حكم حق و فعل حقّ است ، و هر چيزى كه مؤمن در ميانه ايشان به عمل آورد ، به جهت بودن تقيّه ، از آن چه به فساد و تباهى در دين نرساند ، روا باشد» . ۳
1.و نقض ، ـ به فتح نون و سكون قاف با ضاد ضظّغ ـ در اصل به معنى واشكافتن عمارت است و شكستن عهد و بيعت ، و تابْ باز دادن ريسمان . و مراد از آن در اينجا ، گفتار و كردارى است كه با ايمان و اظهار آن نسازد . (مترجم)
2.ظاهر در اينجا يعنى مسلط و چيره .
3.و حضرت در اين حديث، طريق ديگر را از براى ثبوت ايمان ، كه به شهادت شهود است، ذكر نفرمود ، به جهت اتّحاد حكم آن ، با طريقى كه مذكور شد . (مترجم)
