۱۵۰۶.على ، از پدرش ، از ابن ابى عمير ، از علا ، از محمد بن مسلم ، از امام محمد باقر يا امام جعفر صادق عليهماالسلام روايت كرده است كه فرمود :«ايمان ، اقرار كردن و عمل است ، و اسلام ، اقرارى است بى عمل» .

۱۵۰۷.على بن ابراهيم ، از محمد بن عيسى ، از يونس ، از جميل بن درّاج روايت كرده است كه گفت : امام جعفر صادق عليه السلام را سؤال كردم از قول خداى عز و جل :«قالَتِ الْاَعرابُ آمَنّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَلَمّا يَدْخُلِ الْايمانُ فى قُلُوبِكُمْ»^۱؛ يعنى :«گفتند باديه نشينان كه ايمان آورديم . بگو كه شما ايمان نياورده ايد ، وليكن بگوييد كه اسلام آورده ايم . و هنوز ايمان در دل هاى شما درنيامده است ، و بعد از اين در خواهد آمد».
راوى مى گويد : حضرت به من فرمود : «آيا نمى بينى كه ايمان غير اسلام است!؟» .

۱۵۰۸.محمد بن يحيى ، از احمد بن محمد ، از على بن حكم ، از سفيان بن سمط روايت كرده است كه گفت : مردى امام جعفر صادق عليه السلام را سؤال كرد از اسلام و ايمان ، كه فرق ميان اين دو چيست؟ حضرت او را جواب نداد . بعد از آن ، از حضرت سؤال نمود و باز او را جواب نفرمود؛ پس در كوچه اى به هم رسيدند ، و نزديك شده بود كه آن مرد كوچ كند و از مدينه بيرون رود . حضرت صادق عليه السلام به آن مرد فرمود :«گويا رفتنت نزديك شد» . عرض كرد : آرى . فرمود : «پس مرا در خانه ببين» .
بعد از آن، حضرت را ملاقات كرد ، و او را از اسلام و ايمان سؤال كرد كه فرق ميان آنها چيست؟ فرمود : «اسلام همان چيز ظاهرى است كه مردم برآنند ، و آن گواهى دادن است به اينكه خدايى نيست ، مگر خدا ، در حالى كه تنها است و او را شريكى نيست ، و آنكه محمد بنده و رسول او است ، و به پا داشتن نماز و دادن زكات و حجّ خانه كعبه و روزه ماه مبارك رمضان ، و اسلام همين است» .
و فرمود : «ايمان، شناختن اين امر است (كه يعنى ولايت اهل بيت با آنچه مذكور شد)، پس اگر به اينها اقرار كند و اين امر را نشناسد ، مسلمان باشد و گمراه خواهد بود» .

۱۵۰۹.حسين بن محمد ، از معلىّ بن محمد و چند نفر از اصحاب ما ، از احمد بن محمد همه روايت كرده اند ، از وشّاء ، از ابان ، از ابوبصير ، از امام محمد باقر عليه السلام كه گفت : شنيدم از آن حضرت كه مى فرمود ، يا اين آيه را مى خواند كه :«قالَتِ الْاَعرابُ امَنّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلِكنْ قُولُوا أَسْلَمْنا»^۲.
و فرمود :«پس هر كه گمان كند كه ايشان ايمان آورده اند ، دروغ گفته ، و هر كه گمان كند كه ايشان اسلام نياورده اند ، دروغ گفته است» .

۱۵۰۶.عَلِيٌّ ، عَنْ أَبِيهِ ، عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ ، عَنِ الْعَلَاءِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَحَدِهِمَا عليهماالسلام ، قَالَ :«الْاءِيمَانُ إِقْرَارٌ وَعَمَلٌ ، وَالْاءِسْلَامُ إِقْرَارٌ بِلَا عَمَلٍ» .

۱۵۰۷.عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسى ، عَنْ يُونُسَ ، عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ ، قَالَ :
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ عليه السلام عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزَّ وَجَلَّ :«قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَلَمّا يَدْخُلِ الْاءِيمانُ فِى قُلُوبِكُمْ»فَقَالَ لِي :«أَ لَا تَرى أَنَّ الْاءِيمَانَ غَيْرُ الْاءِسْلَامِ؟» .

۱۵۰۸.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ ، عَنْ سُفْيَانَ بْنِ السِّمْطِ ، قَالَ :
سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللّهِ عليه السلام عَنِ الْاءِسْلَامِ وَالْاءِيمَانِ : مَا الْفَرْقُ بَيْنَهُمَا؟ فَلَمْ يُجِبْهُ ، ثُمَّ سَأَلَهُ ، فَلَمْ يُجِبْهُ ، ثُمَّ الْتَقَيَا فِي الطَّرِيقِ وَ قَدْ أَزِفَ مِنَ الرَّجُلِ الرَّحِيلُ ، فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللّهِ عليه السلام :«كَأَنَّهُ قَدْ أَزِفَ مِنْكَ رَحِيلٌ؟» فَقَالَ : نَعَمْ ، فَقَالَ : «فَالْقَنِي فِي الْبَيْتِ» فَلَقِيَهُ ، فَسَأَلَهُ عَنِ الْاءِسْلَامِ وَالْاءِيمَانِ : مَا الْفَرْقُ بَيْنَهُمَا؟
فَقَالَ : «الْاءِسْلَامُ هُوَ الظَّاهِرُ الَّذِي عَلَيْهِ النَّاسُ ، شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلهَ إِلَا اللّهُ ، وَأَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ ، وَإِقَامُ الصَّلَاةِ ، وَإِيتَاءُ الزَّكَاةِ ، وَحِجُّ الْبَيْتِ ، وَصِيَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ ، فَهذَا الْاءِسْلَامُ» .
وَ قَالَ : «الْاءِيمَانُ مَعْرِفَةُ هذَا الْأَمْرِ مَعَ هذَا ، فَإِنْ أَقَرَّ بِهَا وَلَمْ يَعْرِفْ هذَا الْأَمْرَ ، كَانَ مُسْلِماً وَكَانَ ضَالًا» .

۱۵۰۹.الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً ، عَنِ الْوَشَّاءِ ، عَنْ أَبَانٍ ، عَنْ أَبِي بَصِيرٍ ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام ، قَالَ : سَمِعْتُهُ يَقُولُ :« «قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا» فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُمْ آمَنُوا فَقَدْ كَذَبَ ؛ وَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُمْ لَمْ يُسْلِمُوا فَقَدْ كَذَبَ» .