164 . باب در بيان اقسام مردمان
۲۸۴۱.چند نفر از اصحاب ما روايت كرده اند ، از سهل بن زياد ، از على بن اسباط ، از سليم ، مولاى طربال ، كه گفت : حديث كرد مرا هشام ، از حمزة بن طيّار كه گفت : امام جعفر صادق عليه السلام به من فرمود كه :«مردمان بر شش قسم اند» . حمزه مى گويد كه : عرض كردم كه : آيا مرا دستورى مى دهى كه آن اقسام را بنويسم؟ فرمود : «آرى» . عرض كردم كه : چه بنويسم؟ فرمود : «بنويس كه اهل وعيد ، از اهل بهشت و اهل دوزخ اند ، و بنويس كه : «وَ أخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحا وَأخَرَ سَيِّئا»۱ » ـ كه ترجمه آن مذكور خواهد شد ـ . حمزه مى گويد كه : عرض كردم كه : اين گروه كيستند؟ فرمود كه : «وحشى (يعنى كشنده حمزه سيّدالشّهدا) ، از جمله ايشان است» . و فرمود كه : «بنويس «وَأخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِاَمْرِ اللّه ِ اِمّا يُعَذِّبُهُمْ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ»۲ » ـ كه ترجمه آن مى آيد ـ ۳ . و فرمود كه : «بنويس «اِلَّا الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ والنِّسآءِ وَالْوِلْدانِ الَّذينَ لا يَسْتَطيعُونَ حيلَةً وَلا يَهْتَدُونَ سَبيلاً»۴ ؛ يعنى : ليكن كسانى كه به حسب واقع ناتوان و عاجزند ، از مردان و زنان و كودكان كه توانايى ندارند چاره اى را به سوى مهاجرت ، و نمى شناسند راه مدينه را ، و طريق بيرون آمدن را نمى دانند» . و حضرت فرمود كه : «توانايى ندارند چاره اى را به سوى كفر ، و نمى شناسند راهى را به سوى ايمان . «فَأُولئِكَ عَسَى اللّه ُ أَنْ يَعْفُوَ عَنْهُمْ»۵ ؛ يعنى : پس آن گروه بيچارگان ، شايد آنكه خدا عفو كند از ايشان» . و فرمود كه : «بنويس و اصحاب اعراف» . راوى مى گويد كه : عرض كردم كه : اصحاب اعراف چيستند و چه صفت دارند؟ فرمود كه : «ايشان ، گروهى هستند كه ثواب ها و گناهان ايشان برابر است؛ پس اگر خدا ايشان را داخل جهنّم گرداند ، به سبب گناهان ايشان است ، و اگر ايشان را داخل بهشت گرداند ، به واسطه رحمت او است» .
