۲۶۹۵.چند نفر از اصحاب ما روايت كرده اند ، از احمد بن ابى عبداللّه ، از حسن بن طريف ، از پدرش ، از آنكه او را ذكر كرده ، از امام جعفر صادق عليه السلام كه فرمود :«حضرت عيسى بن مريم عليه السلام فرمود كه : هر كه دروغش بسيار باشد ، نورش مى رود» .

۲۶۹۶.از او ، از عمرو بن عثمان ، از محمد بن سالم روايت است كه آن را مرفوع ساخته و گفته است كه : اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود :«سزاوار است مرد مسلمان را كه از برادرى كردن با كذّاب اجتناب كند؛ زيرا كه او دروغ مى گويد ، تا آنكه خبر راستى را مى آورد و كسى از او باور نمى كند» .

۲۶۹۷.از او ، از ابن فضّال ، از ابراهيم بن محمد اشعرى ، از عبيد بن زراره روايت است كه گفت : شنيدم از امام جعفر صادق عليه السلام كه مى فرمود :«به درستى كه از جمله آنچه خدا به واسطه آن بر دروغگويان اعانت و يارى فرموده ، فراموشى است» .

۲۶۹۸.محمد بن يحيى ، از احمد بن محمد بن عيسى ، از ابو يحيى واسطى ، از بعضى از اصحاب ما ، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده است كه فرمود :«سخن بر سه قسم است : راست و دروغ و اصلاح ميان مردمان» . راوى مى گويد كه : به آن حضرت عرض شد كه : اصلاح ميان مردمان چيست؟ فرمود كه : «از مردى سخنى مى شنوى كه آن را مى رساند و به كسى پيغام مى دهد ، و نفسش پليد مى شود و سخنان بد مى گويد ^۱ . بعد از آن ، مى گويى كه : شنيدم از فلانى كه در حقّ تو از خوبى ، چنين و چنين مى گفت ، خلاف آنچه از او شنيده اى» .

۲۶۹۹.على بن ابراهيم ، از پدرش ، از احمد بن محمد بن ابى نصر ، از حمّاد بن عثمان ، از حسن صيقل روايت كرده است كه گفت : به خدمت امام جعفر صادق عليه السلام عرض كردم كه : روايت به ما رسيده از امام محمد باقر عليه السلام ، در قول يوسف عليه السلام كه خدا از او حكايت فرموده :«أَيَّتُهَا الْعيرُ اِنَّكُمْ لَسارِقُونَ»^۲. كه آن حضرت فرموده :«به خدا سوگند كه ايشان دزدى نكردند ، و او دروغ نگفت» . و ابراهيم عليه السلام فرمود : آنچه را كه خدا از او حكايت فرموده و فرموده كه : «بَلْ فَعَلَهُ كَبيرُهُمْ هَذا فَاسْئَلُوهُمْ اِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ»^۳ ؛ و حضرت فرموده : «به خدا سوگند كه ايشان نكردند ، و حضرت ابراهيم دروغ نگفت» .
راوى مى گويد كه : پس حضرت صادق عليه السلام فرمود كه : «اى صيقل! چيست در نزد شما در اين آيه ، و در شرح آنچه مى گوييد؟» عرض كردم كه : در اين آيه ، در نزد ما چيزى غير از تسليم و گردن نهادن نيست .
راوى مى گويد كه : حضرت صادق عليه السلام فرمود كه : «خداى عز و جل دو چيز را دوست داشته و دو چيز را دشمن داشته : راه رفتن را به ناز و كرشمه در ميان دو صف [كارزار]دوست داشته ، و دروغ گفتن در اصلاح را دوست داشته ، و متكبّرانه رفتن را در كوچه ها و راه ها دشمن داشته ، و دروغ گفتن را در غير اصلاح ، دشمن داشته . به درستى كه ابراهيم عليه السلام ، جز اين نيست كه گفت : «بَلْ فَعَلَهُ كَبيرُهُمْ هذا» ، به جهت اراده اصلاح و دلالت كردن بر اينكه آن بت ها اين را نمى كنند ، و يوسف عليه السلام ، به جهت اراده اصلاح ، گفت ، آنچه گفت» .

۲۶۹۵.عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللّهِ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِيفٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَمَّنْ ذَكَرَهُ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ عليه السلام ، قَالَ:«قَالَ عِيسَى بْنُ مَرْيَمَ عليه السلام : مَنْ كَثُرَ كَذِبُهُ ذَهَبَ بَهَاؤُهُ».

۲۶۹۶.عَنْهُ، عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ، قَالَ:
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام :«يَنْبَغِي لِلرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَجْتَنِبَ مُؤَاخَاةَ الْكَذَّابِ؛ فَإِنَّهُ يَكْذِبُ حَتّى يَجِيءَ بِالصِّدْقِ فَلَا يُصَدَّقُ».

۲۶۹۷.عَنْهُ، عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ، عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ، قَالَ:
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ عليه السلام يَقُولُ:«إِنَّ مِمَّا أَعَانَ اللّهُ بِهِ عَلَى الْكَذَّابِينَ النِّسْيَانَ».

۲۶۹۸.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسى، عَنْ أَبِي يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ عليه السلام ، قَالَ:«الْكَلَامُ ثَلَاثَةٌ: صِدْقٌ، وَ كَذِبٌ، وَ إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ».
قَالَ: قِيلَ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْاءِصْلَاحُ بَيْنَ النَّاسِ؟
قَالَ: «تَسْمَعُ مِنَ الرَّجُلِ كَلَاماً يَبْلُغُهُ، فَتَخْبُثُ نَفْسُهُ، فَتَلْقَاهُ، فَتَقُولُ: سَمِعْتُ مِنْ فُلَانٍ قَالَ فِيكَ مِنَ الْخَيْرِ كَذَا وَ كَذَا ، خِلَافَ مَا سَمِعْتَ مِنْهُ».

۲۶۹۹.عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنِ الْحَسَنِ الصَّيْقَلِ، قَالَ:
قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللّهِ عليه السلام : إِنَّا قَدْ رُوِّينَا عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام فِي قَوْلِ يُوسُفَ عليه السلام :«أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ»؟ فَقَالَ:«وَ اللّهِ، مَا سَرَقُوا، وَ مَا كَذَبَ».
وَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ عليه السلام : «بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ» ؟ فَقَالَ: «وَ اللّهِ، مَا فَعَلُوا ، وَ مَا كَذَبَ».
قَالَ: فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللّهِ عليه السلام : «مَا عِنْدَكُمْ فِيهَا يَا صَيْقَلُ؟»
قَالَ: قُلْتُ: مَا عِنْدَنَا فِيهَا إِلَا التَّسْلِيمُ.
قَالَ: فَقَالَ: «إِنَّ اللّهَ أَحَبَّ اثْنَيْنِ وَ أَبْغَضَ اثْنَيْنِ: أَحَبَّ الْخَطَرَ فِيمَا بَيْنَ الصَّفَّيْنِ، وَ أَحَبَّ الْكَذِبَ فِي الْاءِصْلَاحِ، وَ أَبْغَضَ الْخَطَرَ فِي الطُّرُقَاتِ، وَ أَبْغَضَ الْكَذِبَ فِي غَيْرِ الْاءِصْلَاحِ؛ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ عليه السلام إِنَّمَا قَالَ: «بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا» إِرَادَةَ الْاءِصْلَاحِ، وَ دَلَالَةً عَلى أَنَّهُمْ لَا يَفْعَلُونَ، وَ قَالَ يُوسُفُ عليه السلام إِرَادَةَ الْاءِصْلَاحِ».