عنها. و قوله أو سنة قائمة، إشارة إلى العلم بالسنن والنوافل. و يحتمل أن يكون الثانى إشارة إلى علوم الأخلاق والثالث إشارة إلى العلم بأعمال المكلفين؛ ^۱
منظور پيامبر صلى الله عليه و آله از «آية محكمة»، اصول عقايد و اركان آن است كه از آيات محكم قرآن به دست مى آيد ـ، و عبارت «فريضة عادلة»، به علم به فرايض و كارهاى واجب و حرام كه انجام و ترك آنها بر مكلفان لازم است، ناظر است و عبارت «أو سنة قائمة»، به علم به سنن و نافله ها اشاره دارد. احتمال دارد كه عبارت دوم به علم اخلاق و فقره سوم به علم به اعمال مكلفان ناظر باشد.
ملّا صالح مازندرانى نيز با تقسيم دانش دينى به اصول عقايد و فروع و تقسيم فروع به اخلاق و فقه، با دفاع از حصر علم در سه دانش، علوم مورد اشاره پيامبر صلى الله عليه و آله را ناظر به اين سه علم دانسته است. ^۲

مبانى فهم حديث

بيشتر شارحانِ احاديث به شرح جزئيات روايات پرداخته و جزئى نگرند و خود را از محدود شدن به شرح و بسط يك روايت فارغ نساخته و به بيان كلياتى در زمينه فهم حديث مى پردازند.
مقايسه اى ساده ميان شرح ملّا صالح با آنچه مرحوم شعرانى در حاشيه اين شرح آورده، ادعاى ما را اثبات مى كند؛ با آن كه مرحوم ملّاصالح به صورتى مبسوط به شرح و تبيين روايات پرداخته، اما نگاه كلى به روايات و ارائه مبانى كلى در فهم حديث به ندرت در آن يافت مى شود، در حالى كه در پاورقى هاى كوتاه مرحوم علّامه شعرانى به مبانى مهمى در فهم احاديث مى توان دست يافت.
شرح ملّا صدرا از اين نگاه نيز دربردارنده امتياز ويژه اى است، كه مى توان با امعان نظر، برخى از مبانى فقه الحديث را از آن استخراج كرد. در اينجا به برخى از اين مبانى اشاره مى كنيم: