ده نكته درباره « شرح اُصول كافى » ملّاصدرا - صفحه 394

فهارس و تراجم، از اين كتابْ نامى به ميان نيامده است.
7. تعليقه ميرداماد بر اصول كافى، كه تا آغاز كتاب الحجه كافى را شامل مى شود. ۱
آيا صدرالمتألهين از هفت شرح و حاشيه قبل از خود بر كافى، بهره برده است يا نه؟
از هفت شرح و حاشيه ياد شده، شرح تسترى، استرآبادى و ميرداماد در اختيار دانشمندان آن عصر بوده كه اگر احتمال رجوع ملّاصدرا به شرح هاى قبلى باشد، بايد به اين سه شرح رجوع شده باشد؛ امّا هيچ اثرى از اين رجوع و استفاده به چشم نمى خورد؛ بلكه با قرينه اى كه يادآور مى شويم، روشن مى شود كه حتّى تعليقه استادش ميرداماد هم از مصادر او نبوده است؛ چه بگوييم كه اصلاً آن تعليقه را نداشته و چه بگوييم كه داشته و مراجعه نكرده است. ميرداماد در تعليقه خود بر اصول كافى، چند جا مطلب تازه اى را مطرح كرده و خلاف آن را قطعى البطلان دانسته است و شارحان بعدى كه به تعليقه ميرداماد نظر داشته اند، آن موارد را يادآور شده و درباره آنها اظهار نظر كرده اند؛ امّا در شرح ملّاصدرا حتى يكى از آن موارد را نمى بينيم؛ با اين كه اگر تعليقه ميرداماد نزد ايشان بود و يا به آن توجّهى داشت، طبيعى بود كه مورد توجّه و اظهارنظر او قرار گيرد. نمونه هايى از اين موارد، در زير مى آيد.
مورد اوّل. در حديث هفتم كتاب العقل كافى آمده:
عن أبى جعفر عليه السلام : قال انّما يداقّ اللّه العباد فى الحساب يوم القيامة على قدر ما آتاهم من العقول فى الدنيا.
ميرداماد ذيل آن نوشته:
يدافّ بالدال المهملة والفاء المشدّدة... وامّا يداقّ بالقاف فتصحيف تحريفى و تحريف تسقيمى. ۲
ملّاصالح در شرح خود مى گويد:
قال سيد الحكماء الالهيّين انّما يدافّ اللّه العباد بالدال المهملة والفاء المشدّدة... ولا أدرى ما الباعث له على الحكم بتحريف (يداقّ) بالقاف

1.اين كتاب در سال ۱۴۰۳ق، در قم چاپ شده و نسخه هاى خطّى آن هم در كتابخانه ها موجود است.

2.تعليقه ميرداماد بر اصول كافى، ص ۲۳.

صفحه از 414