بالقاف... فهذا أعجوبة الأعاجيب فأين أنتم يا معشر المتعجّبين. ۱
ملّاصالح در شرح خود مى گويد:
ومنهم من جوّز أن يكون القهم هنا بالقاف دفعا للتكرار... ۲ و هذا نقله سيد الحكماء عن بعض... . ۳
امّا در شرح ملّاصدرا، اشاره اى به اين مطلب نشده و در هر دو جا«فهم» توضيح داده شده است. ۴
مورد چهارم. ميرداماد در «التعليقه» در شرح جمله اى ديگر از حديث چهاردهم كتاب العقل (والحياء وضدّه الخلع) مى نويسد:
الجلع بالجيم... ومن المصحّفين فى عصرنا من صحّفها بالخلاعة ]الخلع [بالخاء المعجمة. ۵
ملّاصالح در شرح خودش مى نويسد:
الذى هو ضدّ الحياء إمّا بالجيم ... وإمّا بالخاء المعجمة. ۶
علّامه مجلسى در مرآة العقول مى نويسد:
فى بعض النسخ بالجيم... وفى بعضها بالخاء المعجمة وهو (اى الخلع بالخاء) مجاز شائع. ۷
يعنى استعمال صحيحى است و گفته محقّق داماد، درست نيست.
امّا در شرح ملّاصدرا، اشاره اى به اين مطلب نشده و «خلع» (يعنى خلاف گفته ميرداماد) را صحيح دانسته و توضيح داده است. ۸
در سده يازدهم، بعد از تأليف شرح ملّاصدرا كه تاريخ تأليف آن 1044قمرى است چند شرح ديگر بر كافى نگاشته شده است؟
سده يازدهم هجرى با ساير سده ها قابل مقايسه نيست؛ زيرا اين قرن در ترويج
1.تعليقه ميرداماد، ص ۴۴.
2.چون جمله ديگر همان حديث «والفهم وضدّه الغباوة» است؛ پس فهم، تكرار شده است.
3.شرح ملّاصالح، ج۱، ص ۲۹۳.
4.همان، ص۴۳۸ و ۴۶۴.
5.تعليقه ميرداماد، ص ۴۶.
6.شرح ملّاصالح، ج۱، ص ۳۵۵.
7.مرآة العقول (چاپ سنگى)، ج۱، ص ۱۷.
8.شرح اُصول الكافى، ج۱، ص ۵۱۳.
