ده نكته درباره « شرح اُصول كافى » ملّاصدرا - صفحه 397

مكتب تشيّع و گسترش حوزه هاى علمى آن و تحقيق و بررسى و تدوين احاديث اهل بيت عليهم السلام و تدوين معارف الهى، درخشش ويژه اى دارد كه يكى از شواهد آن، همين است كه پس از تأليف شرح ملّاصدرا تا پايان سده يازدهم، يعنى در طول حدود پنجاه سال، بيش از بيست شرح و حاشيه بر كافى نوشته شده است.
مناسب است پيش از آن كه نام و خصوصيّات اين شرح ها را بياوريم، كلامى از ملّامحمدتقى مجلسى (م1070ق) كه در شناساندن اوضاع و احوال سده يازدهم از حيث توجّه به احاديث اهل بيت عليهم السلام بسيار روشن كننده است، نقل شود:
در اين شهرِ اصفهان، دو يا سه كس، كتب حديث داشتند و آن نيز در كتابخانه بود كه كسى نديده بود... والحال (1066ق) قريب به چهل سال است قبل از ايشان هم كوشش هاى ملّا عبداللّه تسترى (م1021ق) و شيخ بهايى (م1030ق) و ميرداماد (م1041ق) و ديگران در اقبال به حديث، بسيار مؤثّر بوده است. كه سعى نمودم و به مرتبه اى رسيده است كه در بسيارى كتابخانه ها، جميع كتبْ مكرّر هست؛ بلكه در قرايى از اصفهان و ساير بلاد، منتشر شد و آب رفته به جوى باز آمد و الحمدللّه رب العالمين كه اكثر فضلاى عصر، اوقات شريف ايشان صرف حديث مى شود و روز به روز در ترقّى و تزايد است و به سبب هجران كلّى كه بر اخبار واقع شده بود و كسى نمى خواند، تصحيفات و اغلاط بسيار واقع شده بود كه به تأييد اللّه تبارك در روضة المتقين نام شرح عربىِ من لا يحضره الفقيه، تأليف ملّامحمدتقى مجلسى است. اكثر آنها به اصلاح آمد والحمدللّه رب العالمين كه پادشاه... اكثر اوقات شريف ايشان و امراى... ايشان نيز صرف مطالعه و مباحثه حديث مى شود... و اميد هست كه به موجب حديث شريف... (الناس على دين ملوكهم)، از اين كلام برمى آيد كه هدف عالمان بزرگوار شيعه از ارتباط با شاهان آن دوران، ترويج اسلام بوده است. چنان شود كه در جميع بلاد ايران، اطفال ايشان ]نيز [عالم باشند ... . ۱

1.لوامع صاحبقرانى، ج۸، ص ۳۷.

صفحه از 414