خواهيم پرداخت. تنها در اينجا به همين مقدار بسنده مى كنيم كه اين كتاب به هيچ وجه از روش علمى تحقيق پيروى نكرده است و براى اين كه اين ادعا، بدون دليل نباشد نمونه اى را براى داورى به پيشگاه متخصصان علم رجال و درايه عرضه مى داريم:
در اين كتاب در قسمت ضعفا، نام ثابت بن دينار، ابوحمزه ثمالى را ذكر كرده اند و عبارت نجاشى را در توثيق او آورده اند. نجاشى در ضمن ترجمه او از محمد بن عمر جعابى خصوصيات او را نقل مى كند كه در ضمن آن آمده است. «و كان من خيار اصحابنا الخ» و نيز توثيق شيخ را ذكر كرده اند و در مقابل اين توثيق ها عبارتى را از كشى نقل مى نمايند كه در آن على بن حسن بن فضال در مذمت ابوحمزه سخنى مى راند و مى گويد: «و كان ابوحمزه يشرب النبيذ و متهم به» يعنى ابوحمزه نبيذ مى نوشيده است و متهم بدان بوده است، و بعد از اتمام كلام كشى، آقاى بهبودى اظهارنظر نموده اند كه:
اقول: انما وثقه الاصحاب لاعتقادهم ان فسق الجوارح و خطاء الافعال لايضر بالصدق و عندى ان خبر الفاسق مردود اليه حتى يعرف صدقه من ناحية اخرى و هذا الرجل كان فاسقا لشربه النبيذ الخ. ۱
كه حاصل اين سخن اين است كه علماى رجالى بدين جهت او را توثيق نموده اند كه اعتقاد داشته اند كه فاسق و بدكردار بودن به صدق ضررى نمى رساند ولى به اعتقاد من خبر فاسق قابل اعتنا نيست مگر اين كه صدق او از جهت ديگرى شناخته شده باشد و اين شخص فاسق بوده است چون نبيذ مى نوشيده است و در پايان به چند كتاب رجالى كه در آن نام ابوحمزه ثمالى وارد شده ارجاع داده اند، مانند مشيخة فقيه من لا يحضره الفقيه. ۲ ج 4، ص 444، معجم رجال الحديث، ج 4، ص 281، در اينجا ما
1.معرفة الحديث، محمدباقر بهبودى، مركز انتشارات علمى و فرهنگى، تهران، ۱۳۶۲ش، ص ۱۲۱.
2.نام مشهور اين كتاب من لا يحضره الفقيه است ولى به خاطر بى معنى بودن اين نام، در يك چاپ از آن، اين كتاب را با نام فقيه من لا يحضره الفقيه به چاپ رسانده اند، ولى نام صحيح كتاب شيخ صدوق، كتاب من لا يحضره الفقيه است لفظ كتاب جزء نام است هم چنان كه از خطبه كتاب برمى آيد، رجوع كنيد به مقاله «بررسى اعلام المكاسب و بررسى نقد آن» كه در شماره ۹ مجله نور علم، به چاپ خواهد رسيد.
