باز هم سخنى پيرامون عرصه درايت و روايت حديث - صفحه 520

17. برداشت هاى غير صحيح از تاريخ
در آغاز بحث يادآور شديم كه اساس اعتراضات ما را دو چيز تشكيل مى دهد: يكى اين كه كتاب صحيح الكافى نگارشى است زيانبار و غير مفيد؛ دوم اين كه ايشان برداشت هايى غير صحيح از تاريخ دارند و بر همين اساس درباره احاديث داورى مى كنند. در اينجا نمونه هايى را يادآور مى شويم كه خود ايشان برگه به دست داده اند:
نمونه نخست: ايشان مدعى است كه كلينى مطالب كتاب خود را از ميان سيصد هزار حديث برگزيده است. ما در اعتراض خود، مدرك اين گفتار را خواستار شديم و ايشان در نگارش دوم خود مدرك آن را چنين ارائه داده اند:
«ابن عقده از مشايخ كلينى است و شيخ طوسى در رجال خود مى گويد ابن عقده حافظ مى گفت: من صد و بيست هزار حديث مستند به خاطر سپرده ام و روى هم رفته مى توانم پيرامون سيصد هزار حديث شيعه به بحث و مذاكره علمى بنشينم.»
در اينجا يادآورى مى كنيم اثبات اين مدعا مبنى بر يك رشته حدسياتى است كه هرگز نمى تواند حجت باشد.
اولاً: در عبارت شيخ طوسى كلمه «شيعه» نيست، بلكه عبارت چنين است: «و اذاكر بثلاث مأة الف حديث»، يعنى سيصد هزار حديث را مى توانم مذاكره كنم. اين احاديث ممكن است مربوط به احاديث شيعه باشد و ممكن است برخى از آن مربوط به احاديث نبوى باشد كه در صحاح و مسانيد اهل تسنن وارد شده است. بالاخص كه ابن عقده زيدى جارودى بود نه امامى اثنى عشرى و گروه نخست در نقل احاديث و حفظ آن مشرب وسيع و گسترده اى دارند كه براى اهل تحقيق روشن است. در اين صورت وجود اين همه احاديث نزد ابن عقده، گواه بر انتخابى كافى از اين مقدار احاديث نخواهد بود. زيرا ممكن است قسمتى از اين احاديث مربوط به احاديث اهل سنت باشد كه براى كلينى مطرح نبود.
ثانيا: درست است كه مؤلف تاريخ بغداد سيصد هزار حديث را كه ابن عقده مدعى حفظ آن بوده است مربوط به احاديث اهل بيت عليهم السلام مى داند ولى مقدار احاديثى را كه مدعى حفظ آن بود بسيار مختلف نقل مى كند، گاهى مى گويد كه وى گفته است من صد هزار حديث با سند و متن حفظ دارم و سيصد هزار حديث را مذاكره مى كنم، و

صفحه از 528