و بدين مناسبت به آن كتاب بزرگ اين نام را داده بودند كه طالبان معارف در هر زمينه مى توانستند از نوادر الحكمة استفاده كنند. ۱ شيخ طوسى در مورد اين مرد مى گويد:
مردى جليل القدر و كثير الروايه مى باشد. كتاب او نوادر الحكمة است كه مشتمل بر بيست و دو باب مى باشد. ۲
صدوق در مورد اين كتاب و چند كتاب ديگر از امثال آن كه مرجع وى در تأليف كتاب مهم من لا يحضره الفقيه است مى گويد:
هر چه در اين كتاب من است از كتب مشهور، و مورد اعتماد و مرجع استخراج شده است. ۳
آن گاه به شماره كردن كتاب هاى مزبور مى پردازد، و نوادر الحكمة را به عنوان ششمين از آنها نام مى برد. اين سخن از كسى است كه شيخ طوسى درباره او مى فرمايد:
حافظ احاديث و بصير و خبير در فقه و رجال و نقاد اخبار بود. در ميان دانشمندان قم نظيرى براى او در حفظ و فراوانى دانش ديده نشده است. ۴
اين كتاب در نزد مشايخ سه گانه كلينى و صدوق و طوسى بوده و تا زمان سيد بن طاووس نيز باقى مانده است. ۵ صدوق از اين كتاب با پنج طريق از سلسله مشايخ خود و كلينى با دو طريق نقل مى كند. ۶
از كسانى كه در اين مرحله از تأليفات حديثى به شهرت رسيده و كتابشان مقبوليت يافته است على بن مهزيار اهوازى (متوفى 333) است. جامع او از سى و سه كتاب تشكيل يافته بوده است. ۷ صدوق اين كتاب را در دسترس داشته و از آن به سه طريق از
1.به نقل از تحقيقات على اكبر غفارى در پاورقى من لا يحضره الفقيه، ج ۱، ص ۳.
2.رجال طوسى، ص ۲۷۴.
3.من لا يحضره الفقيه، ج ۱، ص ۳.
4.رجال طوسى، ص ۳۰۴.
5.الاعلام الهادية الرفيعه، ص ۹۹ ۱۰۱، چاپ ۱۳۹۷ خراسان.
6.همان.
7.رجال نجاشى، ص ۱۹۱؛ رجال طوسى، ص ۲۳۱.
