آخرين كلام در عرصه روايت و درايت حديث - صفحه 572

براى نقد حديث، فقط دو راه علمى و فنى در پيش رو داريم:
راه اول آن است كه احاديث صحاح مانند زر ناب و عسل خالص استخراج شود تا راه بر جويندگان حقيقت كوتاه شود و ذهن متفكران انديشمند با مطالعه اساطير و خرافات، احاديث خلاف عقل، خلاف مذهب و خلاف قرآن و سنت مشوب نگردد و قشر تحصيل كرده اى را كه در عصر حاضر شيفته مذهب شده اند دچار سرگردانى و حيرت نسازد و شرايط براى عرضه آن به دانشگاهيان و جهانيان آماده و مناسب باشد.
راه دوم آن است كه همانند ادوار گذشته، سره حديث با ناسره آن مخلوط بماند. يعنى حديث صحيح با حديث ضعيف و انواع سيزده گانه آن در خلال هم عرضه شود، اما در حاشيه كتاب، رمز مخصوص احاديث را درج كنند تا درجات صحت و سقم حديث را روشن سازد، به همان شيوه كه در چاپ سنگى كتاب تهذيب و چاپ سنگى كتاب كافى مشاهده مى گردد.
در اين زمينه پيشنهاد جناب آقاى سبحانى مى تواند كارآيى همان چاپ سنگى صد سال قبل را داشته باشد به اين صورت كه در آخر هر كتاب فهرستى ضميمه شود تا جاى جاى احاديث صحيحه را نشان بدهد.
مؤلف صحيح الكافى راه اول را مفيدتر و مناسب تر تشخيص داد و با زحمات چند ساله به استخراج احاديث صحيحه پرداخت. صحاحى كه قابل عمل باشد و شيعه به آن فتوا بدهد و چون زر ناب براى همگان قابل قبول باشد. و اينك شش سال است و خدا را شكر كه هزاران نسخه آن در بلاد اسلامى منتشر شده است، از جمله در كشور عزيز اسلامى ايران بيش از بيست هزار نسخه آن در اختيار مردم قرار دارد، بى آن كه بر يك حديث آن خرده بگيرند.
اگر ناقدان راه اول را درست و مناسب نمى دانند، مى توانند به معارضه با صحيح الكافى برخيزند و فهرستى تازه و مناسب براى صحاح مقبوله خود تهيه نمايند و يا متن صحاح را استخراج كنند و منتشر سازند و اعتراض خود را به سمع همه نسل هايى برسانند كه با صحيح الكافى آشنا شده اند و بعدها هم آشنا مى شوند و يا لااقل

صفحه از 612