آخرين كلام در عرصه روايت و درايت حديث - صفحه 583

كافى به تعداد سى و هفت هزار، لغزش روشنى است، براى گفتارى هم كه درباره كتاب كافى دارند، هرگز سند و مدركى در كتب رجالى و تاريخى شيعه وجود ندارد. و آن اين كه: كلينى كتاب خود را از ميان سيصد هزار حديث برگزيد. شايسته بود ايشان براى اين مطلب مدركى ارائه مى كرد. گويا تنظيم كننده اين ارقام و اعداد خواسته است براى بى اعتبار جلوه دادن نوع احاديث شيعه، ارقام آن را بالا ببرد و راويان شيعه را حديث ساز معرفى نمايد». ۱
در پاسخ اين فصل، خوانندگان عزيز را به مطالعه يك فراز از مقدمه گزيده كافى چاپ دوم سال 63 دعوت مى كنم:
«... تاريخ صحيح نشان مى دهد كه در عهد كلينى بيش از سيصد هزار حديث در دست شيعيان مى چرخيده است گواه اين ادعا، سند زنده اى است كه شيخ طوسى در كتاب رجال خود به دست مى دهد و در شرح حال احمد بن عقده حافظ متوفاى 333 كه از اساتيد و مشايخ كلينى است مى نويسد: من از اساتيد خود شنيده ام كه ابن عقده حافظ مى گفت: من صد و بيست و هزار حديث مستند به خاطر سپرده ام و روى هم رفته مى توانم پيرامون سيصد هزار حديث شيعه به بحث و مذاكره علمى بنشينم». ۲
درباره حافظه اين مرد بزرگ سخن ها گفته اند و بارها او را آزموده اند از جمله خطيب بغدادى در تاريخ بغداد، ج 5، ص 16 مى نويسد: ابن عقده مى گفت: «من سيصد هزار حديث از حديث اهل بيت پيامبر در دست دارم» و در ص 17 مى نويسد: ابن عقده حافظ را سوگند دادند كه همه محفوظات خود را اعلام كند و اوگفت: من از احاديث اهل سنت صد هزار حديث را با متن و سند از حفظ دارم و تا سيصد هزار حديث ديگر مى توانم مذاكره نمايم».
جناب آقاى سبحانى در تعقيب سخن قبلى مى نويسند: «قسمتى از گفتار ايشان استنباط شخصى است كه آنها هم مدرك تاريخى ندارد، مثل اين كه مى گويد: كلينى از

1.كيهان فرهنگى، ص ۳۵، ستون ۱.

2.ر.ك: رجال شيخ طوسى، ص ۴۴۲؛ منتظم ابن جوزى، ج ۶، ص ۳۳۷؛ تذكرة الحفاظ، ذهبى، ص ۸۴۰ .

صفحه از 612