ترس معاصرين خود شهر به شهر و ديار به ديار سفر كرد و كتاب خود را در وسط اهل سنت عرضه نمود، باشد كه بعدها قدرش را بدانند. اينها يك رشته استنباطات شخصى است كه ايشان در گفتار خود آورده اند و اين روش هم در اين مصاحبه و هم در مقدمه صحيح الكافى و هم در كتاب معرفة الحديث به كار گرفته شده است. و اگر واقعا بر اين همه نسبت ها مدركى معتبر وجود دارد، متن آنها را با تعيين جلد و صفحه ارائه نمايد». ^۱
در اين زمينه بايد به عرض خوانندگان برسانم كه تاريخ، بر دو نوع است: تاريخى صريح و روشن كه همگان از رومى خوانند و تاريخى كه نيازمند تجزيه و تحليل است و محققان از خلال گفته ها و نوشته ها به دست مى آورند نظير آنچه درباره اعتراض قبلى و سيصد هزار حديث شيعه به عرض خوانندگان رسيد، اينك به نكات زير توجه نماييد:
1. زادگاه كلينى و يا اصل و تبار او، كلين است كه از روستاهاى رى محسوب مى شود و لذا مى گويند: كلينى رازى.
2. تحصيلات او عموما در قم صورت گرفته است، جز اندكى در كوفه و اطراف آن نينوا كه محضر حميد بن زياد را درك كرده است.
گواه اين مدعا اساتيد و مشايخ او مى باشند كه اكثر ساكن قم بوده اند. محمد بن يحيى العطار اشعرى قمى كه 3114 نوبت در صدر سند واقع شده است.
ابو على اشعرى قمى كه 840 نوبت در صدر سند قرار گرفته است. ابو عبداللّه اشعرى قمى كه 663 نوبت در صدر سند قرار گرفته است. على بن ابراهيم قمى كه 4957 نوبت در صدر سند قرار گرفته است. مرحوم كلينى ده هزار حديث كافى را از اين مشايخ روايت مى كند، به اضافه دو هزار حديث ديگر كه در صدر سند آنها مى گويد: «عدة من اصحابنا» و منظورش همين مشايخ قم بوده اند. از مشايخ ديگرى هم روايت مى كند كه ساكن قم بوده اند و شخصيت معروفى ندارند. از اين جا استنباط