در صورتى كه هر دو حديث را مرحوم كلينى در كتاب كافى آورده است ^۱ و اگر همه روايات كافى، قطعى الصدور و يا معتبر بود، مرحوم شيخ نمى فرمود: ما به روايات آنان عمل نمى كنيم.
و نيز، مرحوم شيخ، در كتاب «ظهار» از استبصار، بعد از ذكر سه روايت كه هم كلينى و هم صدوق آنها را در كافى و من لا يحضره الفقيه آورده اند، مى فرمايد:
اوّل ما في هذه الاخبار ان الخبرين منهما وهما الأخيران مرسلان، والمراسيل لا يعترض بهما على الأخبار المسندة لما بيّناه في غير موضع، وأما الخبر الاول فراويه ابو سعيد الآدمي وهو ضعيف جدّا عند نقاد الأخبار، وقد استثناه ابو جعفر بن بابويه في رجال نوادر الحكمة. ^۲
و اگر شيخ، معتقد بود كه جميع روايات كافى و فقيه قطعى الصدور و يا صحيح است، متعرض ضعف سند و ارسال اين روايات نمى شد، به خصوص كه ارسال اين روايات وسيله «ابن بكير» كه از «اصحاب اجماع» است و «ابن فضال» كه معروف به وثاقت است صورت گرفته است. ^۳

2. ديدگاه غير منصفانه تفريطى!

برخلاف نظريه افراطى گذشته كه بدون توجه به واقعيت ها، كتاب كافى را در هاله اى از قداست و عصمت قرار داده تمام احاديث آن را بلا استثناء قابل عمل بلكه واجب العمل مى دانست، گروهى از افراد مغرض و سنى زده و احيانا دلسوز ولى كم اطلاع، اظهار مى دارند كه: مرحوم كلينى، كاسبى بوده در بغداد مى زيسته و هر خبرى را كه از هر كسى مى شنيده چه با تقوى و چه بى تقوى، چه مغرض و چه غالى، چه عالم و چه عامى در دفترى گرد مى آورده و اين كار در طول بيست سال ادامه داشته و بدين وسيله كتاب «كافى» را به رشته تحرير درآورده است. ^۴
يكى از نويسندگان معاصر، دانسته و يا نادانسته تحت تأثير اين گروه قرار گرفته اظهار مى دارد: «از آن جا كه از مجموع 16121 حديث كافى تنها 4428 حديث آن