كتاب كافى ثقة الاسلام كلينى - صفحه 45

سبعة آلاف آية» ۱ و معلوم است كه نسخه موجود كافى پيش او كلمه «عشر» را نداشته است.
علامه شعرانى نيز در توجيه آن فرموده است: از آن جا كه عدد تقريبى آيات قرآن، حدود هفت هزار آيه است از اين رو در اين روايت، همان عدد تقريبى بدون در نظر گرفتن كسر آن ۲ اعلام شده است و اين گونه اعلام آمار و ارقام، رايج و معمولى است چنانكه مى گوييم: كتاب كافى مشتمل بر شانزده هزار حديث است، و يا در روايت آمده است كه: امام چهارم عليه السلام بعد از شهادت پدر چهل سال گريه كرده است. در صورتى كه كتاب كافى به طور دقيق 16199 حديث دارد و امام چهارم عليه السلام نيز، سى و پنج سال بعد از پدر، بيشتر زندگى نكرده است. ۳
عليهذا اين روايت، بر فرض كه موثّق و يا صحيح باشد، ۴ يا به گونه اى كه توضيح داده شد، هماهنگ با آيات و روايات و ادله قطعى است كه دلالت بر عدم تحريف قرآن دارند، و يا آنگونه كه ديگران فهميده اند، دلالت بر تحريف و كم شدن حدود دو ثلث قرآن دارد ۵ عبارت صدوق در اعتقادات، ص 93 كه فرموده است: «بل نقول انه قد نزل من الوحى الذي ليس من القرآن، لو جمع الى القرآن لكان مبلغه مقدار سبعة عشر الف آى، نيز مى شود اين معنى را استفاده كرد اما اين معنى با جمله «ان القرآن الذي ...» كه در حديث آمده سازگار نخواهد بود. كه در اين صورت به خاطر مخالفت با قرآن و دلايل قطعى و رواياتى كه تعليم مى دهند كه مخالف قرآن را دور بيندازيد، ناگزير به طرد آن هستيم. ۶

1.وافى، ج ۲، ص ۲۷۴.

2.مشهور ميان مردم اين است كه مجموع آيات قرآن ۶۶۶۶ آيه است ولى مرحوم طبرسى در مجمع البيان، ج ۱۰، ص ۴۰۶ نقل مى كند كه مجموع آيات قرآن، ۶۲۳۶ آيه است. عليهذا كسر آن در صورت اول ۳۳۴ آيه و در صورت دوم ۷۴۶ آيه خواهد بود.

3.حاشيه مرحوم شعرانى بر شرح اصول كافى ملا صالح مازندرانى، ج ۱۱، ص ۷۶؛ حاشيه آن مرحوم بر كتاب وافى مرحوم فيض كاشانى، ج ۲، ص ۲۳۵ ۲۳۲.

4.مرحوم مجلسى در مرآة العقول، ج ۱۲ مى نويسد: اگر راوى اين روايت «هشام بن سالم» باشد، خبر صحيح است و اگر «هارون بن مسلم» باشد كه در بعضى از نسخ آمده روايت موثق خواهد بود.

5.بعضى عدد «سبعة عشر الف آية» را در روايت پذيرفته مازاد بر آيات فعلى قرآن را آيات منزله به شكل حديث قدسى و امثال آن دانسته اند. چنانكه گفته اند: از

6.البيان، ص ۲۴۵.

صفحه از 66