شيوه و روش كلينى در الكافى - صفحه 104

مى تواند اثر راويان اين متن و يا به احتمال بيشتر اثر ناسخان نسخه هاى الكافى باشد.
2. كلينى گرچه در كتاب خود به ذكر همه طرق روايى يك حديث نمى پردازد و در ميان طرق مختلفى كه به يك حديث دارد و بنا بر سنت محدثان، در بسيارى از موارد تنها يك طريق را، به دلايل مختلف، اختيار مى كند، اما با اين وصف در بسيارى از موارد هم با ارائه اسناد تركيبى و يا نقل سند كامل مجزا (اصطلاحا حيلوله) مى كوشد نشان دهد كه حديث طرق روايى ديگرى هم داشته و در سنت هاى ديگر چگونه روايت مى شده است. البته برخى از بخش هاى اسناد تركيبى وى كار خود او و برخى منقول از منابع وى است كه آنان هم فراخور خود احاديث را به صورت تركيبى روايت مى كرده اند.
3. از مهم ترين شيوه هاى روايت كلينى در الكافى بهره گيرى از اختصار در آغاز سند احاديث و اتكا بر اسناد احاديث قبلى است (و عموما با تعبير: و بهذا الاسناد). اين امر به اين دليل است كه در بسيارى موارد روشن است كه كلينى چند حديث در يك موضوع را به صورت تقريبا مرتبى از يك منبع نقل مى كند و بنابراين پس از ذكر سند حديث اول، در احاديث بعدى نيازى به تكرار آغاز تكرارى سند كه اشاره به منبع او مى كند، نداشته است. اختصار و يا تركيب در سند حديث مى تواند در دومين زنجيره از وسائط حديثى و يا حتى در زنجيره هاى بعدى سند ديده شود كه در مواردى از آنها اين احتمال هست كه اين كار ابتكار خود كلينى باشد كه با اختصار در ذكر سند و يا با ارائه اسناد تركيبى كوشيده است كه از بيشترين منابع و طرق و در عين حال با رعايت اختصار استفاده كند.
4. شيوه مهم ديگرى كه كلينى در كتاب الكافى در ذكر اسناد احاديث دارد و بعدا هم توسط برخى ديگر از محدثان امامى به صورت هاى ديگرى مورد تبعيت قرار گرفته است، روايت از تنى چند از محدثان و نويسندگان كتب حديثى مهم و نامدار به وسائط متعدد است كه به دليل تكرار زياد احاديث روايت شده از آنان، كلينى ترجيح داده است كه براى شمارى از وسائط هريك از اين محدثان تعبير «عدة من اصحابنا» را

صفحه از 106