حديث به عنوان يك كار بحثى و علمى شناسايى و نقد و تحقيق گردد و هم راه براى
نقد شروح و توضيح تراز كارآيى و ميدان عمل آنها هموارتر شود.
بدين جهت اين گفتار در چند بخش به شرح ذيل به خواست خدا به انجام مى رسد:
1. سخنى پيرامون كافى و مؤلف آن.
2. گزارش شمارى از شروح نگاشته بر كافى.
3. نقدى تحقيقى در ماهيت شرح و تفسير به مفهوم محض علمى كه مشتمل بر بخشى از بحث ماهيت اجتهاد است. اين نقد با تحقيق ماهيت شرح و تفسير، طرق و ادوات و زمينه آن را توضيح داده و عنصرى اساسى از حقيقت اجتهاد را فراهم مى كند.
4. گفتار و نقدى درباره شرح صدر المتألهين بر اصول كافى.
5. گفتارى در شرح نگارنده بر كافى كه به نام «الحاوى فى شرح اسانيد و احاديث الكافى» موسوم است.

سخنى پيرامون كافى و مؤلف آن

كتاب كافى از جوامع حديثى طراز نخست و يكى از چهار كتاب اساسى اماميه است. اين كتاب از جنبه زمان بر سه كتاب ديگر تقدم دارد و از اين رو بر اساس مسلك قرائن و نظريه تجميع در سلسله اسانيد مشترك به نوعى داراى تقدم اعتبار و مدركيت است. كتاب هاى چهارگانه اصلى بدين شرحند: 1. كافى، 2. من لايحضره الفقيه، تأليف صدوق، 3. تهذيب، تأليف شيخ طوسى، 4. استبصار، تأليف شيخ طوسى.
كتاب ديگرى را هم مى توان در كنار چهار كتاب اصلى قرار داد و شمار آنها را به پنج رساند. گو اين كه به دليل در دست نداشتن آن از چندى و چونى دقيق رواياتش آگاه نيستيم، كتاب ياد شده عمده ترين تأليف صدوق و موسوم به «مدينة العلم» است كه گويا چند سده اى محيط علمى و دينى شيعه از آن محروم مانده. اميد آن كه تلاش هاى ثمربخشى به خواست خدا براى يافتنش انجام گيرد، باشد كه چراغ