نقد و تحقيقى در زمينه شروح كافى - صفحه 110

على بن ابراهيم بن هاشم است كه در صدر بسيارى از اسانيد كافى قرار دارد. على بن ابراهيم از طبقه هشتم روات و از جمله مشايخ حديث و تفسير بوده و كتاب تفسيرى وى از اصول تفاسير روايى به شمار مى رود. پدر وى ابراهيم بن هاشم است كه ائمه عليهم السلام را درك كرده و از محدثين و ترويج دهندگان طراز اول احاديث اماميه است.
ابوجعفر كلينى، از طبقه نهم روات و مشايخ است. بزرگان روايت و فقه بر وثاقت و ثبات و معرفت وى گواهى داده اند:
نجاشى درباره او گويد: موثق ترين و ثابت ترين مردم در حديث است. ۱
علامه حلى نيز در رجالش همين را گفته است. ۲
شيخ طوسى در فهرست درباره كلينى گويد: «ثقة عارف». ۳
اتفاق و تسالم مشايخ و روات و فقها و علماى اماميه بر وثاقت و درايت و بصيرت وى بسى شايان توجه است.
بارى وى در روزگارى مى زيست كه امكان دسترسى به سرچشمه هاى بكر دانش هاى دينى فراهم بود. زيرا: اولاً، اصول و مصنفات اصحاب ائمه عليهم السلام در دسترس بود و وى مى توانست از بسيارى از آنها بهره گيرد. شمار اين كتاب ها بر بيش از شش هزار بالغ مى شود.
تنها مجموعه اصول اين كتاب ها به چهارصد اصل برآورد شده كه به نام اصول اربعمأة (اصول چهارصد گانه) شهرت دارد كه اين خود سخنى جدا آميخته با نقد را خواستار است.
كتب و مصنفات ديگر محدثين و اصحاب ائمه عليهم السلام تا زمان حضرت عسكرى عليه السلام بسى بيش از اين بوده و تا شش هزار و ششصد كتاب رسيده. طرق كلينى و ديگر مشايخ آن زمان به اصول و مصنفات ياد شده يا متواتر بوده يا مستفيض و يا همراه با قرائن عينى. طرقى كه نه متواتر باشد، نه مستفيض و نه همراه با قرائن عينى اندك بوده.

1.رجال نجاشى، ص ۲۶۶.

2.خلاصة الأقوال، ص ۱۴۵.

3.فهرست طوسى، ص ۱۶۰.

صفحه از 154