سه كتاب ديگر نيز وصفى بدين گونه دارند، گرچه جامع كافى به دليل فاصله كمتر و نزديكى به عصر نص و قرب زمان مؤلف آن به اصحاب بلاواسطه ائمه عليهم السلام و دسترسى عينى تر وى به مدارك و متون اصلى بر آنها مزيت دارد.
ثانيا، وى معاصر سفراى خاص امام عصر(عج) بوده، به گونه اى كه برايش از طريق آنان آگاهى بر نصوص ناب شرعى امكان داشته، به ويژه آن كه در شهرى اقامت داشته كه آنان نيز در آن شهر بودند (= بغداد).
و ثالثا، در روزگار او مشايخ و محدثينى كه بى واسطه از اصحاب ائمه عليهم السلام احاديث را دريافت كرده بودند، هنوز وجود داشتند. و ابو جعفر كلينى نزد آنان علوم دينى را فراگرفته و خود بى واسطه يا حداكثر با يك واسطه از آنان اخذ حديث كرده است.
در اينجا مطلبى مى ماند كه تحقيق آن به فرصتى ديگر موكول مى شود، اين مطلب در مورد اين پرسش است كه آيا ابو جعفر كلينى اصحاب ائمه عليهم السلام يا زمان آنها را درك كرده است، يا نه؟

سخنى در ارزش اسانيد و احاديث كافى

سخن مشروح در اين باره منوط به ارائه شرحى از نظام شناخت حديث است كه خود مقالى جداگانه مى خواهد. بدين جهت در اين گفتار كه زمينه ديگرى را آن هم نه به تفصيل پى مى گيرد، به سخنى كوتاه بسنده مى شود.
در ارزيابى و تصحيح اسناد، سه نظريه وجود دارد:
1. نظريه قدما، موسوم به نظريه قرائن.
2. نظريه متأخران كه بر تقسيم حديث به چهار يا پنج قسم استوار است.
3. نظريه تجميع كه به نظر حقير رسيده و به ديدگاه قدما نزديك تر است تا ديدگاه متأخران.
و افزون بر اين توثيقات و تضعيفات رجالى را كه پايه ديدگاه متأخران است به عنوان عناصرى از مجموعه تجميع به نحو اساسى ملحوظ مى دارد. قرائن متون نيز در اين نظريه از جمله عناصر تجميعند.