نقد و تحقيقى در زمينه شروح كافى - صفحه 120

افزون بر اين، احاديث اكثرا داراى عباراتى كوتاه و گزيده اند و بدين جهت خواستار شرح و توضيح مى باشند.
از اينها گذشته، احاديث مشتملند بر معاريض و مفاهيم و تعليلات و بر عام و خاص، مطلق و مقيد محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ، مجمل، مبين، سابق و لاحق، نص و ظاهر و اظهر، صادر از جهت تقيه و صادر براى بيان احكام اولى و ديگر عناوين.
اضافه بر اين كه احاديث مانند آيات، بر پايه مجموعه ها بايد بررسى شوند كه گاه فاصله زمانى عضو يك مجموعه حديثى با عضو ديگر از يك قرن بيشتر مى باشد. به اين دليل آگاهى بر محتواى آنها به سهولت امكان پذير نبوده و نيازمند اطلاع بر موارد مذكور و نسبت و روابط آنها و برآورد مجموع ملاحظات مى باشد تا محتوا به قدر توان آشكار شود و اين كار عبارت است از شرح حديث.
اينك دلايل ضرورت شرح احاديث را كه به نحو پراكنده ذكر شد به گزارش ذيل به طور منظم ارائه مى شود:
1. برترى طبيعت محتواى سخن معصوم از قالب عبارات.
2. موجز و گزيده بودن عبارات احاديث.
3. مجموعه وار بودن احاديث، به مانند آيات.
در آيات قرآن يك آيه بايد در مجموعه اى از آيات مترابط، ملحوظ گردد تا بتوان بر اساس تفسير آيات به آيات، به قدر توان بر كشف محتواى آنها دست يافت. افزون بر اين تشكيل مجموعه اى ديگر براى تكميل شرح آيات ضرورت دارد، كه عبارت است از مجموعه آيات و احاديث، زيرا همان گونه كه برخى از آيات برخى ديگر را شرح مى دهد، برخى از احاديث نيز شارح آيات مى باشند.
در احاديث هم اين مجموعه پردازى لازم است، چون به سانى كه آيات قرآن كلامى واحدند، احاديث نيز در حكم يك حديثند، زيرا حديث پيغمبر صلى الله عليه و آله حديث اميرالمؤمنين عليه السلام است و حديث او حديث ديگر امامان تا امام دوازدهم عليه السلام ، و همچنين حديث امام دوازدهم حديث آباء معصوم وى تا پيغمبر صلى الله عليه و آله مى باشد.

صفحه از 154