مقدمه

قال اللّه تعالى: «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَ أُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُواْ الْأَلْبَـبِ» . ^۱
قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله ... لاقول الا بعمل، ولا قول ولا عملَ الا بنيّة، ولا قول ولا عمل ولا نية الا باصابة السنة. ^۲
با عنايت به سخن مذكور از پيامبر اسلام و با توجه به منزلت و اهميت سنت (مجموعه اى از اقوال، افعال و تقارير معصوم عليه السلام ) در تعاليم دينى، از آنجايى كه ابزار و راه انتقال اين محتواى گرانسنگ به اعصار محروم از حضور ظاهرى معصوم عليه السلام ، گوش و شنيدن منقولات بوده است، دقت و تأمل در انتساب و نظر در صحت و سقم استناد مسموعات به معصوم عليه السلام امرى طبيعى، بلكه ضرورى به نظر مى رسد.
البته اين مهم از ديرباز و همواره از سوى طرفداران و معتقدين به سنت مورد توجه، و از جانب دوستان ناآگاه و مخالفان آگاه مورد خدشه و ايراد قرار گرفته است. و اكنون با گذشت زمان و دور شدن از عصر حضور ظاهرى پيامبر صلى الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام توجه به اين واقعيت، و مواجهه با چنين پديده اى، راهكارهاى منطقى، علمى و قانع كننده اى مى طلبد.
از آن جا كه قرآن قطعى الصدور و آيات فراوانى از آن محكم و وافى به مقصود است، ارائه محتواى ظنى الصدور سنت به قرآن يكى از روش هاى علمى و اصول صحيح در حصول اطمينان استناد سنت به معصوم و در تعيين اعتبار و ميزان ارزش آن مى باشد.
چاره اساسى ديگر در علاج ظنى الصدور بودن سنت، بررسى اوضاع و احوال سلسله راويان و تدقيق در اسناد و مدارك حديث است.
اين امر از قديم الايام مورد اهتمام معتقدين و مروجين سنت در ايجاد اطمينان افزون تر و رد ايرادات و قانع كردن پژوهندگان قرار گرفته است.
از جمله اين فعاليت هاى علمى، اثر ارزشمند عالم بزرگوار و محدث فقيه مرحوم آية اللّه حاج شيخ على نمازى شاهرودى به نام «الاعلام الهادية الرفيعه فى اعتبار الكتب الاربعه» مى باشد. ^۳ البته ايشان از مجموعه آثار گران سنگ سنت به بحث و بررسى اعتبار و ارزش كتب اربعه پرداخته است. در اين مختصر، برخى از ديدگاه هاى آن دانشمند فقيد را به اطلاع علاقه مندان مى رسانيم. اميد آن داريم كه بيان زوايايى از اين گونه آثار مورد بهره بردارى پژوهشگران قرار گيرد، و پاسخ هايى قانع كننده به برخى پرسش ها داده شود.
اثر مزبور مشتمل بر مقدمه اى كوتاه در معرفى كتب اربعه ^۴ و فصول پنجگانه اى در موضوعات مختلف و خاتمه اى در پاسخ به پرسش ها است كه چكيده اى از آن به شرح ذيل از نظر خوانندگان مى گذرد.