مناقشه در مقدمه فوق
بارى مقدمه اى كه مرحوم سيد ابن طاوس ذكر كرده ناتمام مى باشد، زيرا در تاريخ وفات كلينى دو قول وجود دارد: يكى 328، اين قول را شيخ طوسى در كتاب فهرست ۱ آورده است.
قول دوم 329. اين قول صحيح تر به نظر مى آيد؛ چه شيخ طوسى در كتاب رجال خود ۲ كه پس از فهرست نگاشته ۳ ، و نجاشى ۴ آن را ذكر كرده اند. در تاريخ وفات على بن محمد سمرى هم دو قول وجود دارد: يكى 328 كه در كمال الدين شيخ صدوق ذكر شده ۵ ، ديگرى 329 كه شيخ طوسى آن را به نقل از شيخ صدوق و با نقل از هبه اللّه كاتب آورده است. ۶ اگر ما نقل نخست را به دليل نزديكى عصر شيخ صدوق ترجيح ندهيم ۷ ، لااقل نمى توان نقل دوم را مسلم دانست، پس ممكن است مرحوم سمرى قبل از مرحوم كلينى وفات كرده باشد. به عبارت ديگر چهار احتمال در اينجا وجود دارد:
1. كلينى در 328 و سمرى در 329 وفات كرده باشند.
2. كلينى در 329 و سمرى در 328 وفات كرده باشند.
3. هر دو در 328 وفات كرده باشند.
4. هر دو در 329 وفات كرده باشند.
استدلال مرحوم سيد ابن طاوس تنها بنابر احتمال نخست صحيح است، كه اين احتمال با توجه به قول صحيح در وفات كلينى احتمال نادرستى است، ولى وفات سمرى بنابر احتمال دوم قطعا و بنابر دو احتمال اخير، احتمالاً قبل از وفات كلينى بوده، لذا كلام مرحوم سيد ابن طاوس ناتمام مى باشد. ولى با توجه به اين كه ما به اين مقدمه براى اثبات اعتبار كافى نياز نداريم - چنانكه گذشت - اشكال فوق، پاسخى بر استدلال در مورد كافى نخواهد بود.
1.فهرست شيخ طوسى، ص ۳۹۵، ش ۶۰۳.
2.رجال شيخ طوسى، ص ۴۳۹، ش ۶۲۷۷=۲۷.
3.لذا بارها در اين كتاب به فهرست ارجاع مى دهد.
4.رجال نجاشى، ص ۳۷۷، ص ۱۰۲۶.
5.كمال الدين، ص ۵۰۳، ذيل ح ۳۲.
6.غيبت شيخ طوسى، ص ۳۹۴ و ۳۹۶.
7.در قاموس الرجال، ج ۷، ص ۵۵۷، اين نقل ترجيح داده شده است، ولى با توجه به اختلاف نقل از صدوق، ترجيح اين قول مشكل است.
