امام على علیه السلامفرمود:
لا يُعْرَفُ الرَّجُلُ اِلاّ بِعِلْمِهِ كما لا يُعْرَفُ الْغَريبُ مِنَ الشَّجَرِ اِلاّ عِنْدَ حُضُورِ الَّثمَرِ.
انسان جز با علم خويش شناخته نمىشود. همچنانكه درخت ناآشنا و ناشناخته، جز هنگام آشكار شدن ميوه، شناخته نمىشود.
غررالحكم ج۶ ص۱۱۰
شرح حدیث
ثمر و ميوه، نشانه نوع درخت يا رشد صحيح آن است.
ارزش هر درخت نيز، به ميوهاش بستگى دارد و ثمره، شناسنامه ارزشى و سودمندى هر درخت است.
انسان نيز كمتر از درخت نيست.
آنچه جوهر وجودى و ارزش معنوى هر كس را آشكار مىسازد، رفتار و اعمال اوست. تاكسى عمل خويش را بروز نداده است، قضاوت صحيح و دقيقى درباره او نمىتوان داشت.
عمل و رفتار هم، از دانش و بينش و بصيرت انسان سرچشمه مىگيرد و علم هر كس نشان دهنده شخصيّت و جودى اوست.
از سوى ديگر، آنچه به علم، ارزش مىدهد و دانا را از نادان ممتاز مىسازد عمل است. علم و عمل دو بال پروازند و هر كدام ناسالم و ناقص باشد، اين پرواز به نتيجه نمىرسد.
حرف، زياد مىتوان زد. ادعا نيز بسيار مىتوان داشت. اما آنچه كه گواه صدق سخن و درستى ادعاست، عمل است. صفحات شناسنامه هويت انسان با حروفى از عملكرد و كلماتى از رفتار، نگاشته مىشود و با مهر عمل، تأييد مىشود.
هر كس، همان است كه عمل مىكند. تفاوت و فاصله بود تا نمود هر فرد نيز از همينجا سرچشمه مىگيرد.
عمل، ميوه درخت وجود انسان است. علم نيز ريشه اين درخت است.
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
