امام على علیه السلام فرمود:
مَنْ مَدَحَكَ بِما لَيْسَ فيكَ فَهُوَخَليقٌ أَنْ يَذُمَّكَ بِمالَيْسَ فيكَ.
هركس تو را به چيزى مدح و ستايش كند كه در تو نيست، سزاوار است كه تو را به چيزى نكوهش كند كه در تو نيست.
غررالحكم ج۵ ص۳۴۱
شرح حدیث
تملق و تهمت، دو خصلت ناپسند و دو گناه از گناهان زبان است و مايه بروز بسيارى از فتنههاست.
در تملق و چاپلوسى، ستايش و تعريف بيش از حد است، در تهمت و افترا نيز، نكوهش و بدگويى بر چيزى كه وجود ندارد.
در هر دو عمل، دروغ نهفته است و هر دو رفتار، از عدم صداقت سرچشمه مىگيرد.
نبايد به دروغ، دل خوش كرد و ستايشهاى غير واقعى را پايه محبت و دوستى قرارداد.
كسى كه از چاپلوسى ديگران لذت ببرد، بايد انتظار شنيدن تهمتهاى ناروا و عيبجويىهاى بىاساس را داشته باشد. متملق، براى دستيابى به دنيا و موقعيت و مقام مدح بىج مىفروشد و اگر خواستهاش تأمين نشد، به مذمت بىج مىپردازد اين ثمره خروج از مرز اعتدال است.
وقتى خصلت كسى بىصداقتى و دروغ بافى شد، چه فرق مىكند كه تو را به چيزى ستايش كند كه در تو نيست، يا به چيزى مذمت كند كه تو از آن پاك و منزهى!
كالاى او دروغ است و مشترى دروغ، سادهلوح!
اگر خداى ناكرده خريدار اين كالا شوى، يا متملقان و چاپلوسان تو را محاصره مىكنند، يا بدخواهان و عنودانى كه از تهمت و افترا باكى ندارند دور تو را بگيرند و برايت برنامه بريزند، اگر از آن برهى، در دام و كام اين مىافتى.
راه چاپلوسى را ببند، تا گرفتار تهمت نشوى!
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
