امام على علیه السلامفرمود:
ثَلاثَهٌ تَدُلُّ عَلىعُقُولِ أَرْبابِها: أَلرَّسُولُ وَالْكِتابُ وَالْهَدِيَّةُ.
سه چيز، نشان دهنده عقل و خرد صاحبان آنهاست: فرستاده، نامه و هديه.
غررالحكم ج۳ ص۳۴۳
شرح حدیث
قضاوت ما درباره افراد، براساس عملكرد آنان است.
عملكردهايى كه ميزان خردمندى و فرزانگى اشخاص است، در جنبههاى اجتماعى و معاشرت، بهتر نمودار مىگردد.
فرستاده و قاصدى كه از سوى شما پيام و چيزى را به ديگرى مىرساند، در قدرت انتقال و مراعات ادب نماينده شما محسوب مىشود.
نوشته و نامهاى را نيز، كه به صورت درخواست، شكايت، انتقاد، تقاضا، يا ابراز محبت و علاقه به كسى مىنويسيد، تراوش فكر شماست. در اينكه با چه لحن و بيانى چه مطلبى را نوشته و خواسته و گفتهايد، باز پاى عقل و خرد شما در ميان است.
هديه و تحفهاى را هم كه به هر مناسبت و دليل براى كسى مىبريد، جايزهاى را كه به كسى مىدهيد، سوغاتى كه براى ديگرى از سفر مىآوريد، در همه اينها مراعات اصل هديه و جنس و نوع آن و تناسبش با مخاطب و دريافت كننده، شرط عقل است.
همچنانكه تا مرد سخن نگفته باشد، عيب و هنرش نهفته باشد، تا شخصى هم چيزى ننويسد يا پيامى و قاصدى نفرستد. به ميزان خردمندى او نمىتوان پىبرد.
در گفتهها، نوشتهها، درخواستها و هديهها، عقل خود را به نمايش مىگذاريد.
آثار بايد آينه روحيات زلال و انديشههاى درست باشد.
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
