امام على علیه السلام فرمود:
أَلْحِلْمُ يُطْفِئُ نارَ الغَضَبِ وَالحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحْراقَهُ.
بردبارى وحلم، آتش چشم را فرو مىنشاند وحدت و تندى، سوزندگى آن را بر افروختهتر مىسازد.
غررالحكم ج۲ ص۱۲۳
شرح حدیث
بىجهت نيست كه غضب را به شعله سركش و آتش گدازان تشبيه كردهاند.
سوزندگى خشم، هم نسبت به خود فرد غضبناك است، هم نسبت به ديگرانى كه مورد خشم قرار مىگيرند.
چه بسيار تصميمها و قضاوتها و برخوردهايى كه از سر عصبانيت و غضب انجام مىگيرد و پيامدهاى تلخ و زيانهاى جبرانناپذير درپى مىآورد.
شما وقتى عصبانى مىشويد، چه مىكنيد؟ اقدام يا درنگ؟
براى اينكه طوفان خشم بگذرد و عقل حاكم شود، بايد از سپاه حلم مدد گرفت، صبورى كرد، بردبار و متحمل بود. زود تصميم نگرفت، تا آن شعله سركش فروكش كند.
حلم ورزيدن و بردبارى نشان دادن مثل آبى است كه آتش را خاموش مىسازد. برعكس، تندى و پرخاش و اعمال خشم آن شعله را مشتعلتر مىكند.
گرچه فرو خوردن خشم و كظم غيظ كه اصطلاح قرآنى آن است تلخ است، ولى ميوهاش شيرين و نتيجهاش آرام بخش است.
و... گرچه غضب را اعمال كردن، لذت موقت مىدهد و دل انسان خنك مىشود، اما پشيمانى پس از آن و حسرتهاى بعدى جبرانناپذير است.
خوشا آنان كه با آب حلم، آتش غضب را فرو مىنشانند.
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
