امام على علیه السلام فرمود:
لايَسْتَحْيِيَنَّ أَحَدٌ إِذا سُئِلَ عَمَّا لايَعْلَمُ أَنْ يَقُولَ: لاأَعْلَمُ.
هرگاه از كسى سؤالى شد درباره چيزى كه نمىداند، از گفتن نمىدانم خجالت نكشد (و بگويد: نمىدانم).
غررالحكم ج۶ ص۲۷۷
شرح حدیث
كليد گنجينه دانشها، سؤال است.
پرسيدن نيز، نشانه تواضع و دورى از تكبر و غرور است.
نه انسان داناى همه چيز است، و نه بىنياز از پرسيدن، پس بايد آنچه را نمىدانيم بپرسيم و اگر از چيزى كه نمىدانيم بپرسند، با شجاعت و فروتنى، بگوييم: نمىدانم.
يكى از شاگردان مفسر بزرگوار، مرحوم علامه طباطبايى درباره استادش مىگويد: ما از زبان ايشان، كلمه نمىدانم را زياد مىشنيديم...
كلمهاى كه گفتن آن براى برخى بسيار سنگين است و حاضرند در برابر سؤال ديگران هزاران رطب و يابس و راست و دروغ و آسمان و ريسمان ببافند، ولى يك كلمه نمىدانم نگويند، چرا كه مىترسند به موقعيت آنان لطمه وارد شود، در حالى كه به اشتباه انداختن مردم و جوابهاى حساب نشده و ناپخته، بدتر و زيانبارتر است.
آنكه از گفتن نمىدانم شرم دارد، گرفتار نوعى احساس كاذب و فريب دهنده و غرور است، غرورى كه گاهى با مغز، انسان را برزمين مىكوبد!
آيا دروغ بافتن و نظر دادن درباره چيزى كه در حوزه دانش و تخصص انسان نيست شرمآورتر است، يا اعتراف به ندانستن؟! آن دروغ و فريب است، اين صداقت و راستى.
امان از دست شيطان، كه گاهى كار را بر خود انسان هم مشتبه مىكند!
وقتى همه چيز را نمىدانيم، چرا تلاش كنيم كه خويشتن را داناى همه اسرار و صاحبنظر و مطلع از هر چيز بشناسانيم؟
آيا اين فريب خود و فريب مردم نيست؟
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
