7. دلايل شيخ بهايى در تعيين برمكى
رئوس آنچه در مشرق الشمسين آمده است، چنين است:
الف. متأخرين از علما، اتفاق بر تصحيح روايات كلينى از محمّد بن اسماعيل دارند. ۱
ب. در منابع رجالى، دوازده نفر را با نام محمّد بن اسماعيل مى شناسيم.
ج. از ميان اين عده، فقط ابن بزيع، زعفرانى و برمكى داراى توثيق هستند، و بقيه را كسى توثيق نكرده است. لذا بايد راوى فضل بن شاذان را بين اين سه نفر يافت.
د. شيخ در ردّ اين قول كه راوى فضل، ابن بزيع باشد، هفت وجه ذكر مى كند، كه محصّل آن، عدم موافقت طبقه است.
ه . زعفرانى نيز به تصريح نجّاشى، اصحاب امام صادق عليه السلام را ملاقات كرده است، و بقاء او تا زمان كلينى بعيد است.
و. لذا ظن به برمكى، به عنوان راوى فضل، تقويت مى شود، به علاوه اين كه او مانند كلينى اهل رى است و زمان او، قريب زمان كلينى است، چرا كه نجّاشى از كلينى با دو واسطه، و از برمكى با سه واسطه، نقل مى كند، و همچنين نقل صدوق از كلينى با يك واسطه، و از برمكى، با دو واسطه، و كشّى هم، كه معاصر كلينى است، گاه از برمكى با يك واسطه، و گاه بدون واسطه، روايت مى كند. در نتيجه طبقه، اقتضاى معاصرت ايشان را مى رساند. ۲
1.ظاهراً فقط ابن داوود با اين قول مخالفت كرده و معتقد است چون محمّد بن اسماعيل مذكور در صدر اسناد كافى، ابن بزيع است و نقل كلينى از وى بعيد است و نياز به واسطه دارد و به علت مجهول بودن واسطه، روايات كلينى از محمّد بن اسماعيل مرسل است. ر.ك: مشرق الشمسين، حواشى خواجوى، ص ۷۴.
2.مشرق الشمسين، ص ۶۴ و ۷۸.
