امام على علیه السلام فرمود:
يَنْبَغى لِمَنْ عَرَفَ الزَّمانَ أَنْ لا يَأمَنَ الصُّرُوفَ وَالغِيَرَ.
كسى كه زمان را مىشناسد، سزاوار است كه از تحولات و دگرگونىها ايمن نباشد.
غررالحكم ج۶ ص۴۴۳
شرح حدیث
زمان شناسى جلوههاى گوناگون دارد.
يكى هم اين است كه دنيا هميشه بر يك پاشنه نمىگردد، هميشه اوضاع براين حال نمىماند، زمانه هميشه به كام ما نيست، هميشه ثروت و رياست و مكنت و مقام، با ما نيست.
آرى... آسيا به نوبت است.
چه بسيار بالانشينان، كه زيردستنشين شدند.
چه بسيار اميران و وزيران، كه معزول و بركنار شدند.
چه بسيار صاحبان مال و منال، كه خاكنشين و مفلوك شدند.
به چه چيز دنيا و زندگى و زمان مىتوان دل بست؟ چه كسى از دنيا وفا ديده است؟
خوشا آن كه از پس امروز، فردايى را هم ببيند و هميشه ستاره اقبال خويش را در اوج نبيند.
خيلىها در رباط دنيا و مسافر خانه هستى، چند صباحى بودند و رفتند و به قول سعدى: پس از ساختن عمارتى نو، رفتند و منزل به ديگرى پرداختند.
و به قول صائب تبريزى:
هر كه آمد در غم آباد جهان چون گردباد
روزگارى خاك خورد آخر، به خود پيچيد و رفت
پيران امروز، ديروز جوانان شاداب بودند.
و... فردايى كه نمىدانيم چه زمان است، اسير خاك و خفته گور خواهند بود.
كسى كه ايمن و آسوده از تغيرات و تبدلات و تحولات زمانه، زمان را سپرى مىكند، مىتوان او را زمانشناس دانست؟
غافل كسى كه از حال براى آينده و از امروز براى فرد رهتوشه برنگيرد، رهتوشه براى راهى بى برگشت و خانهاى ابدى.
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
