ابوعيسى محمد بن احمد بن محمد بن سنان زاهرى، ابوالحسين احمد بن احمد كاتب كوفى، ابوالحسين احمد بن محمد كوفى.
سرانجام كلينى در سال 328 يا 329ق بنا به اختلاف روايات در بغداد درگذشت و در همان شهر مدفون شد. ۱
كتاب كافى بنا به گزارش نجاشى در فرصت بسيار كوتاهى با استقبال فراگيرى در بغداد روبه رو شد. ۲ به كلينى آثار ديگرى نيز نسبت داده شده ۳ كه از هيچ كدام اثرى در دست نيست:
الرد على القرامطه، رسائل الأئمة، ۴ كتاب الرجال، تعبير الرؤيا ۵ و ماقيل فى الأئمة من الشعر.
كلينى بدون استثنا در منابع رجالى شيعه توثيق و مدح شده و وجود برخى اختلافات در ميزان اعتبار رواياتش، نقدى به عدالت و وثاقت وى پديد نياورده است، هم چنين در منابع اهل سنت با توجه خاصى از او ياد شده است. ۶
كلينى و نواب اربعه
مسئله رابطه كلينى با نواب اربعه امام زمان از نقاط حساس زندگى كلينى است. در كافى، روايتى درباره توثيق دو تن از نواب امام زمان و تأييد ارتباط آنها با آن حضرت آمده است، ۷ اما سؤال اصلى در اين بحث آن است كه آيا كسى از نواب نيز كتاب كلينى
1.بيشتر شرح حال نويسان شيعه، زمان وفات كلينى را شعبان ۳۲۹ دانسته اند و در خصوص محل دفن وى نيز به رغم اتفاق نظر بر شهر بغداد و وجود مقبره اى منسوب به وى ، در مورد محل دقيق آن اختلاف نظر است. براى آگاهى بيشتر ر.ك: كلينى، همان، مقدمه و غفار، همان، ص ۲۱۷.
2.ر.ك: نجاشى، ص ۳۷۷.
3.فهرست اين آثار را در رجال طوسى ذيل نام كلينى بجوييد.
4.ابن طاووس در كشف المحجة، فلاح السائل و فتح الابواب از اين كتاب روايت مى كند. ر.ك: نورى، همان، ج ۳، ص ۲۷۵.
5.در اسناد اين كتاب به كلينى اختلاف است. ر.ك: ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص ۵۴ و رجال ابن داود، ص ۳۶.
6.براى نمونه ر.ك: ابن حجر، لسان الميزان، ج ۵، ص ۴۳۳ و حرعاملى به نقل از: جامع الاصول ابن اثير، ج ۱۱، ص ۳۲۳.
7.ر.ك: كلينى، همان، ج ۱، ص ۳۳۰.
