استبصار به همان شيوه مشيخه نويسى شيخ صدوق عمل كرده و از سوى ديگر خود در الفهرست تصريح مى كند كه بسيارى از صاحبان اصول و تصانيفِ نخستين شيعه از دوره امامان، بر مذاهب فاسد بوده اند و به رغم آن، منابع ايشان براى ما معتبر و مورد اعتماد است. ^۱
حديث شيعه با اين پيشينه به مدرسه اصوليان حلّه پا مى گذارد. فقيهان اين مدرسه بدون آن كه دغدغه حديثى مستقلى داشته باشند، در پى رفع نيازهاى فقهى و روش مند ساختن استناد به روايات در فقه بودند كه از عصر شيخ طوسى به تفصيل و تفريع فروع ^۲ گراييده بود. هم چنين آنان در جريان رقابت با اهل سنت در اين انديشه بودند كه از طريق توليد داخلى هر آن چه آنها دارند و شيعه ندارد، مانند فقه القرآن، قرائات، درايه و... امكان هماوردى و رقابت را در خود حفظ و تقويت نمايند. اين دو عامل، موجب شد كه شخصيت هايى چون ابن طاووس و محقق حلى در پى تأسيس نظام منطقى و رياضى گونه اى براى نقد حديث برمبناى دو پارامتر كاملاً مشخص «عدالت» و «وثاقت» برآيند. آنان از يك سو نسبت به نقد به اصطلاح خويش غير علمى مدرسه اصحاب حديث شيعه اعتراض داشته و از سوى ديگر اعتقاد داشتند كه پاره اى قراين در اختيار گذشتگان بوده كه از ميان رفته است، لذا به نوعى با تسامح در به كارگيرى اصطلاح به ديدگاه انسداد باب علم منتهى شده و با صرف نظر از ادامه تلاش براى كشف صحت صدور روايات، به تلاش جهت استخراج سيستمى براى رفع تكليف و امكان پاسخ گويى در برابر خداوند پرداختند. ^۳ اين جريان، بدون تغيير قابل ملاحظه اى در مدرسه لبنان ادامه مى يابد. ^۴