روش فهم حديث در شرح اُصول الكافى ملّاصالح مازندرانى - صفحه 125

از ديگر فوايد توجه به نسخه هاى گوناگون در اين شرح، تأييد برخى اقوال در معناى حديث ^۱ و نيز ضبط صحيح كلمه است. ^۲
بررسى ساير متون حديثى و جستجوى كتبى كه همان حديث را نقل كرده اند، راه دوم شارح براى اثبات متن است و اهميت ندارد كه اين احاديث، با همان سند يا سند ديگرى نقل شده باشند، بلكه آنچه اهميت دارد، يافتن متن هاى مشابه و تقويت متن به كمك نقل هاى ديگر است و اگر شارح، حديث ديگرى با متن مشابه حديثى كه درصدد شرح آن است، سراغ داشته باشد، آن را نقل مى كند:
در بعضى نسخه هاى اين كتاب و كتاب اعتقادات و عيون عبارت «و يؤخر من يشاء» با لفظ ماى موصوله آمده است كه با توجه به ماقبل، مناسب تر و ظاهرتر است. ^۳
شارح در بررسى «فقال اخبرنى عن ربك متى كان» احتمال مى دهد كه واژه «متى» نبايد اينجا به كار رود و سپس با تكيه بر نقل اين حديث در كتاب عيون اخبار الرضا، اين احتمال را تأييد مى كند. ^۴

2 ـ 2. معناشناسى با استناد به ادبيات عرب

آشنايى با ادبيات عرب لازمه فهم حديث است و فهم كلام ائمه عليهم السلام در گرو كشف و آگاهى از مفاد استعمالى واژه ها و كاربردهاى حقيقى و مجازى و استعارى آن در زمان نزول است و شارح اين فهم نخستين را در سايه توجه به نكاتى چند، ميسر كرده است. او به ضبط كلمات توجه بايسته و شايسته اى دارد ^۵ و علاوه بر بيان ضبط هاى مختلف كلمه، به وجه مشهور آن اشاره مى كند، ^۶ يا وجه فصيح تر را متذكر مى شود ^۷ و برخى از وجوه منقول در ضبط كلمه را ناشى از تصحيف مى داند. ^۸
در شرح ملّا صالح كمتر پيش مى آيد كه شارح به واژه اى بپردازد و آن را از نظر

1.همان، ج۱، ص۱۹.

2.همان، ج۳، ص۱۵۶.

3.همان، ج۴، ص۲۴۲.

4.همان، ج۳، ص۱۱۰.

5.همان، ج۳، ص۱۵۸.

6.همان، ج۱، ص۱۶۰.

7.همان، ج۳، ص۱۳۰.

8.همان، ج۱، ص۱۹۷.