شارح، مراتب عقل را از منظر دارندگان هر مرتبه نيز، بررسى كرده است. از نگاه وى، مراتب والاى عقل، از آنِ پيامبران و اوصياست، و فرودين مرتبه عقل نيز از آنِ كسانى است كه با عقل، تنها از گستره حيوانات خارج مى شوند. ^۱ به باور وى، عقل انبيا و اوصيا چندان والا و نورانى است كه عقلِ ديگر انسان ها گرچه عقل آنها نيز نورانيتى ويژه خود دارد در سنجش با آنها، نه تنها نورانى به شمار نمى آيد، بلكه مى توان آن را تاريكى مطلق دانست. ^۲
روشن است كه بر پايه اين گونه ارزيابى از عقل پيامبران، عقل رسول اكرم صلى الله عليه و آله چونان برترين آفريدگان، جايگاهى ويژه مى يابد. همين گونه نيز هست. از نگاه شارح، از آن جا كه عقل رسول اكرم صلى الله عليه و آله برتر از همه موجودات است، آن بزرگوار كه نور خداى بزرگ است برترين موجود است؛ تا آن جا كه حتى پيامبران و اوصياى ديگر نيز نه تنها عقل، بلكه نورِ وجودى خود را نيز از او مى گيرند.
عبارت شارح در اين جا، به گونه اى است كه گويا وى به قاعده «امكان اشرف» نظر دارد. ^۳ بر پايه اين قاعده، آن گاه كه از ميان دو ممكن الوجود، آن كه از وجودى پست تر در عالم خارج وجود يابد، عقلاً واجب است كه موجود اشرف از آن ـ يعنى چيزى كه از نظر وجودى، در رتبه اى بالاتر است ـ پيش تر پديد آمده باشد.
حتّى اگر نخواهيم پذيرش قاعده امكان اشرف را به شارح نسبت دهيم، دست كم مى توان گفت كه بر پايه تصريح وى، همه موجودات، نور عقل خويش را از رسول اكرم صلى الله عليه و آله دريافت مى كنند. شارح، راز اين نكته را كه آيين رسول اكرم صلى الله عليه و آله ديگر اديان پيشين را نسخ مى كند، در همين دقيقه نهفته مى داند.
اين ديدگاه شارح را مى توان تحليلى عرفانى ـ حكمى از چرايى ناسخ بودن اسلام دانست كه در جاى خود، سزامند بررسى است.