محسنات لفظی در کلام امام رضا و امام سجاد(ع)

نشریه : فصلنامه فرهنگ رضوی

نویسنده : پديدآورنده : مصطفی اسفندیاری
پديدآورنده : علی رضا نادریان لایین
پديدآورنده : حسن عبداللهی

چکیده :

کلام امامان معصوم(ع) در کنار معانی والای انسانی که نشان از روحیه متعالی و اندیشه اسلامی ایشان دارد، مملو از واژگان و ترکیب‌های زیبا و تأمّل‌برانگیزند که روح آدمی را جلا می‌دهند. بیان ظرافت‌های بلاغی در کلام این بزرگان، امری ضروری است. از این روی شرح و بسط این موضوع از تکالیف مهم دانسته شده و در نوشتار حاضر به موازنه محسنات لفظی در کلام امام رضا و امام سجاد(ع) همت گماشته شده است تا توانایی این بزرگواران برای مخاطب آشکار شود. آن بزرگواران سخنان و نصایح گهربار خویش و مبادی اسلام و ارزش‌های اخلاقی را در قالب سخنانی مملو از تصاویر بدیعی بیان کرده و صنعت‌های لفظی مختلفی چون جناس، سجع و.. را به‌کار گرفته‌اند تا بر عمق معنی و تأثیرگذاری کلام خویش بیافزایند و تأثیر و زیبایی آن‌را دو‌چندان کنند، بی‌آنکه از عمق معانی دینی ذره‌ای بکاهند.
در این مقاله که با روش توصیفی‌ ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نگارش یافته، سعی بر آن است به موازنه نمونه‌هایی از محسنات لفظی سخنان این دو امام(ع) که در کنار معانی والا و ترکیب‌های بی‌نظیر در پوشش صنایع بدیعی جای گرفته‌اند و از طبع دلکش ایشان برآمده است، پرداخته شود.